خلاصة:
در این نوشته، یک کتاب کودک (نصاب الصبیان) از دو جنبۀ شکلی و محتوایی، مورد مطالعۀ آمایشی_ تحلیلی قرار میگیرد. این کتاب در نظام آموزشی ایران اسلامی حدود ششصد و پنجاه سال مورد استفاده قرارگرفته است.با پژوهش انجام گرفته روی 3216 واژۀ بهکاررفته در نصاب الصبیان، در یک بستر آمایشی تحلیل ریخت و محتوا؛ الف- از نظر شکلی؛ بسامد زبانی واژگان، محتوای لغات، قافیه غنی و فقیر، واژگان انسانی و غیرانسانی و همچنین جاندار و غیر جاندار بودن بخش غیرانسانی و ب- ازنظر محتوایی؛ موضوع لغات، خوشایندی، ناخوشایندی و خنثایی واژهها، درونمایۀ اخلاقی، تخیلی و عاطفی آنها و همچنین عناصر حرکتی، رنگی و موسیقیایی لغات مشخص میشود سپس از طریق تعیین بسامد واژگان، عناصر تعلیمی استاندارد و غیراستاندارد کتاب مشخص میگردد و در نهایت پس از بررسیهای لازم، فاصله داشتن این کتاب از معیارهای شعر کودک به اثبات میرسد.
In this article, the form and content of a children's book (Nesab e sebian) is analyzed statistically. It has been used in iran's islamic educational system approximately for six hundred and fifty years. In the present study, based on statistics counting, 3216 term are used in the book. First: a-In terms of the form determined : Linguistic vocabulary frequency, content words, rich and poor rhyming words, human and non-human related vocabulary, and also we consider the human being and a non section identification and ( b)In terms of content determined: Subject words agreeable, disagreeable and uneffect words, within its amazing, imaginative and emotional moral, as well as the elements of color, music and movement vocabulary. Then it is determined through the determination of the frequency of words, the elements of the standard and non-standard educational book And finally, after the necessary investigation. The findings finally proves that this book is not an appropriate poetry book for children.
ملخص الجهاز:
com /116 مقدمه امروزه کتاب هاونوشته هاييکه درحوزه هايآموزشيايران به عنوان ابزارکارمورد استفاده هستندازجنبه هايمختلف ،براساس مدل هاونظريه هاي پذيرفته شدةدانشگاهي، مورد بررسي وتحليل قرارميگيرندواهداف وکارآمدي کوتاه مدت وبلندمدت آن ها مشخص ميگردد؛امادرگذشته چنين نبوده است وازطريق پژوهش هاي انجام گرفته ، مشخص شده است که بسياريازکتاب هاييکه درنظام آموزشيسنتيقديم ،قرن هامورد استفادة حوزة آموزشي کودکان قرارگرفته اند با بسياري ازشاخص هاي مطلوب و پذيرفته شدةعلوم تربيتيهمخوانيندارند.
کتاب نصاب الصبيان يکيازهمين مواردياست که به عنوان ابزارآموزشيدرنظام آموزشيايران مورد استفاده بوده است .
جنس هنري نصاب الصبيان رانميتوان اثريناميدکه درآن آفرينش هنريصورت گرفته است ؛بلکه يک توليدعلمي_آموزشياست که به عنوان ابزاريمقطعيبرايتأمين بخشيازنيازهاي علميکودکان آن دوره ،به کارگرفته ميشد.
در نصاب الصبيان ،آموزش لغات زباني که کودک به طورکامل آن رافرانگرفته است وبا الگوهايذهنيويهمخوانيندارد،موجب ميشدکودک طوطيوارآن هاراحفظ کندزيرا ذهن کودکتنهالغاتيرادرک ميکندکه ساده وقابل فهم باشرايط سنياوباشد.
درکتاب نصاب الصبيان ،به عنوان يک کتاب درسيکودک،اصول روانشناسييادگيري و آموزشيکودکان رعايت نشده است ؛چراکه لغات دشوارعربيکه به صورت ترجمه به فارسيدرضمن ابياتي،گنجانده شده است ،به وسيلۀکودکان ،به راحتيدرک نميشوند.
(جدول ٦,١) درنمودارزير،اين تفاوت فاحش بهترمشاهده ميشود:نمودار(٢،٦)و(٣،٦) -درنصاب الصبيان ،آرايش جملات عمدتاباتقابل يک به يک کلمات نظم گرفته است و تقابل هايديگربسامدکمتريدارند.
اين کتاب ،بدون درنظرگرفتن مقاطع سني«الف ،ب ،ج ود»سروده شده است ، درنتيجه ازديدگاه روان شناسي،براي آموزش زبان عربي به کودکان مناسب نيست و نميتوان آن رابه صرف موسيقاييبودن ،کتاب کودکناميد.
Taheri Lotfi, Mitra (1999) "Study of the status of books for children and adolescents 1357-1371", Master Thesis in Library and Information Science, Faculty of Educational Sciences, University of Tehran.