روایات تفسیری امام جواد(ع) مقالة

عصرامامت امام جواد(ع)زمان اوج‌گیری نقل حدیث در باره تفسیرمی‌باشد. در آن عصرتفسیرقرآن از علوم رایج به‌شمارمی‌آمد. پاره‌ای ازاحادیث منقول ازامام جواد (ع)احادیث تفسیری است. این احادیث بیشترصبغه فقهی و کلامی دارند وگاه متضمن تاویل برخی از آیات‌اند. درباره مسائل اعتقادی نظیرتوحیدء صفات خداء نبوت وامامت نیزاحادیفی از آن حضرت روایت شده است. خود آن حضرت نیزدرباره تفسیرء شهرت بسزایی داشت. دراین مقاله می‌کوشیم روایات تفسیری آن حضرت را مورد بررسی قراردهیم.

اگـر بگويـي آن هـا همـان خـدا هسـتند، يعنـي در خداونـد کثـرت جـاي داشـته و او مرکـب اسـت ، ايـن معنـي در خـدا متصـور نيسـت و خـدا برتـر از ايـن معانـي اسـت ؛ و اگـر منظ ـورت آن اســت کــه ايــن صفــات و نام هــا همــواره بــا خــدا بــوده اســت ، همــواره بــودن دو معنــا دارد: اگــر بگويــي ايــن صفــات جاودانــه در علــم و دانــش خداونــد بــوده و او شايســته آن هاســت ، ايـن حـروف کلماتـش نـزد او بـوده ، پس خداونـد برتـر اسـت از ايـن کـه چيـزي بـا او بـوده باشـد، بلکـه خداونـد بـوده درحاليکـه مخلوقـي بـا او نبـود، آنگاه اسـماء وصفـات را بـه عنـوان وسـيلۀ يـاد کـردن او، خلـق کـرده و خـدا بـود و نـام و يـادي نبـود و آنچـه يـاد مي شـود، همـان خداونـد جاودانـه اي اسـت کـه همـواره بـوده اسـت . (ع)در اينجـا مي خواهـد بـر چگونگـي حمـل اسـماء و صفـات الهـي بـر ذات او آگاهــي دهــد و مي فرمايــد: اگــر منظ ــورت ايــن اســت کــه ايــن اســماء و صفــات همــواره بــا خــدا بــوده اســت ، مي توانــد دو معنــي داشــته باشــد: اگــر بگويــي خــدا هميشــه بــه آن هــا علــم داشــته اســت و ســزاوار بــوده اســت يعنــي در ازل مي دانســت کــه ذاتــش عالــم ، قــادر، حــي و مريـد اسـت ، صحيـح اسـت و اگـر صـورت اسـماء مـورد نظ ـرت باشـد و گفتـه شـود کـه صـورت الفـاظ وقتـي ترکيـب يافتـه ، ازلـي اسـت ، ايـن صحيـح نيسـت و بـه خـدا پنـاه مي بـرم کـه بـا او جــز خــودش چيــزي باشــد و بلکــه خداونــد بــود و مخلوقــي نبــود.