خلاصة:
غلامحسین ساعدی از جمله نویسندگان صاحب سبک در حوزه ادبیات داستانی ایران
است . جایگاه خاص او در عرصه داستان پردازی ، ایجاب می کند که خصائص و
وپژگی های سبکی و اسلوب داستان پردازی او مورد بررسی قرار گیرد.
بی گمان نوع روبکرد او به بیان و توصیف واقعیت ، از جمله عوامل مشخص کننده ی
سبک ویژه
اوست، او را به درستی می توان از پیشگامان نوع خاصی از رثالیسم به شمار اورد. مقاله
حاضر می کوشد
ضمن بحث درباره ی خصوصیات رئالیسم در آثار او که از آن به ( (رئالیسم جادویی ))
تعبیر کرده اند
عناصر موثر در رویکرد او به این اسلوب داستان پردازی بررسی کند و به این پرسش ها
پاسخ دهد که :
چه رابطه ای میان تحصیلات و مطالعات او در زمینه روانپزشکی و رویکرد او به رثالیسم
جادویی دارد؟
سهم جغرافیای داستان های او در تکوین این نوع رثالیسم تا چه اندازه ای است؟
ملخص الجهاز:
رئاليسم ساعدي با طعم عميق فانتاستيک آميخته است » (سپانلو ،١٣٥٢ ،ص ٢٢) رئاليسم ساعدي، همواره با نوعي روانکاوي و خلق صحنه هاي توهم آميز و کابوس گونـه همــراه اســت ، اومــي کوشــيد از طريــق نفــوذ در ذهــن و روان آشــفتۀ شخصــيت هــاي داستان هايش تصويري وهمناک و متفاوت از درماندگي ،فقر و ترس انسان هـا ارائـه کنـد ،غالب داستان هاي او فضاي مر مـوز و وهـم آلـودي دارد، »ايـن مضـامين هـراس انگيـز و غريب که جنبه هاي تمثيلي و رمز و راز گونـه و نمـادين نيـز بـه خـود مـيگيـرد ،در آثـار ساعدي بيش از آن حدي است که در زندگي واقعي امکـان وقـوع و خـود نمـايي داشـته باشد ، در واقع «حقيقت مانندي» داستان ها گاهي دچار اختلال و آشفتگي مـيشـود ، ايـن تمايل ساعدي براي آفريدن چنين فضاهاي وهم آلود مرموز و شخصـيت هـاي مـريض و غير عادي و موضوع هاي غريب ظاهربه اين دليل است که ساعدي روان پزشک اسـت »( مير صادقي ،١٣٦٦ ، ص ٥٢) آنچه به غالب آثار و سبک داستان پردازي او تشخص مي بخشد ، بهره گيري او از نوعي رئاليسم توهم آلود يا جادويي است .
(نک : ميرعابديني، ١٣٨٧: ١ / ٥٠٨ ـ شيري ،١٣٨٧ ،ص ٨٥-٨٦) با مطالعه و بررسي آثار ساعدي به اين نتيجه ميرسـيم کـه چنـد عامـل در شـکل دادن بـه رئاليسم جادويي در آثار او سهم قابل توجهي داشته اند اين عوامل عبارتند از : الف ) سهم روانشناسي در رئاليسم جادويي ساعدي : سـاعدي روانپزشـک بـود و خـواه و نـاخواه از اطلاعـات روانپزشـکي خـود و شـناخت مستقيمي که از حالات رواني روستاييان و طبقات مختلف مـردم داشـته در ايجـاد فضـاي جادويي و رئاليستي در داستان هايش اسـتفاده کـرده اسـت ،تـرس و دلهـره ، بـيپنـاهي و ذهنيت خرافي و متوهم از خصوصيات بسياري از شخصيت هاي داستان هاي ساعدي است کـه بـه نـوعي بـا روانشناسـي و فضـاي جـادويي داسـتان هـاي او گـره خـورده انـد .