حرمت ابدی نکاح با ذات بعل بعد از زنای با آن در امامیه و شافعیه مقالة

حرمت ابدی نکاح با ذات بعل بعد از زنای با آن در مذهب امامیه از آثار غیرمجازاتی زنا محسوب می‌شود. این حکم به اجماع یا شهرت علمای امامیه نسبت داده شده است. با بررسی ادله این حکم و خدشه در مهم‌ترین استدلال آن، که اجماع است، می‌توان دیدگاه شبیری زنجانی را که قائل به نداشتن حرمت ابدی است، تقویت کرد. فقهای اهل سنت حرمت ابدی را نپذیرفته‌اند، چراکه اطلاق عبارت امام شافعی در الأم دلالت بر حرام‌نبودن آن دارد. مطالعه نمونه‌های حرمت ابدی در فقه اهل سنت و خروج محل بحث از حصر مذکور برای آن نمونه‌ها، دلالتی دیگر بر دیدگاه اهل سنت است. عمده دلیل حرمت‌نداشتن ابدی نزد عامه نیافتن دلیلی بر تحریم است.

الحرمه الابدیه للزواج مع ذات البعل بعد الزناء معها کانت من الاثار غیرالکیفریه له فی مذهب الامامیه. نسب هذا الحکم الی الامامیه بالاجماع او الشهره. یمکن تقویت قول ایه الله شبیری زنجانی مبنی علی عدم الحرمه الابدیه للزناء المحصنه بدراسه ادله هذا الحکم و الایراد فی اهم استدلاله. لم یتقبل فقهاء اهل السنه الحرمه الابدیه للزواج مع ذات البعل بعد الزناء معها لاطلاق عباره الامام الشافعی فی «الام» الذی تدل علی عدم حرمتها؛ و دلیل اخر علی قول اهل السنه هو النظر فی موارد الحرمه الابدیه فی فقه اهل السنه و خروج محل البحث عن الحصر المذکور لها. فاهم دلايل اهل السنه لنفی الحرمه الابدیه عدم وجود دلیل علیها عندهم.

به شهرت نسبت داده‌اند 1 که این خود می‌تواند دلیل بر آن باشد که ممکن است مخالفی در مسئله باشد و وی نظر آن مخالف را دیده است، و از طرفی شخصی مثل کلینی در کافی این حکم حرمت ابدی را در باب محرمات بالمصاهرة نمی‌آورد. دوم اینکه، ممکن است وی فتوای مخالفی نیافته باشد ولی چون اجماع را معتبر نمی‌دانسته تعبیر به اجماع نکرده و فتوا را به شهرت نسبت داده است؛ و علت اینکه اجماع را معتبر نمی‌داند می‌تواند این باشد که آن اجماع را مدرکی می‌داند، یا همان‌طور که ثابت شد ممکن است اصلاً اجماع را حجت نداند؛ یا قائل به آن باشد که مثلاً علمایی مثل سید مرتضی کشف اجماع کرده باشند، مثل اینکه چون دیده‌اند تمام فقها در باب تزویج به ذات بعل و معتدة رجعیه چنین فتوایی داده‌اند، و از طرفی قائل به آنند که در باب زنا نسبت به ازدواج مفهوم اولویت وجود دارد، لذا در اینجا هم کشف اجماع کرده‌اند و حکم به حرمت ابدی بنا بر اجماع داده‌اند؛ چون محقق حلی این روش‌های کشف اجماع را قبول ندارد آن را به شهرت استناد داده است. 1 لذا چون ممکن است این اجماع مدرکی باشد و مدرک آن هم مربوط به تزویج با ذات بعل یا معتده رجعیه باشد یا اینکه اجماع ادعاشده به صورتی کشف شده باشد که محقق حلی و حتی خود ما آن را قبول نداریم، لذا اجماع، که عمده‌ترین دلیل در این حکم است، ساقط می‌شود.