خلاصة:
دستور موقت و تامین خواسته از جمله اقدامات احتیاطی در قانون آیین دادرسی مدنی هستند که معمولا با صدور و اجرای آنها، اجرای حکم صادره در آینده با مشکلی مواجه نخواهد شد. با وجود شباهتهایی که بین این دو نهاد وجود دارد، از جهاتی تفاوتهای عمدهای نیز با هم دارند که باعث میشود این دو نهاد نقش متفاوتی داشته باشند. از جمله این تفاوتها میتوان به این اشاره کرد که برای صدور دستور موقت، اخذ تامین از متقاضی الزامی است، ولی در برخی از موارد برای صدور قرار تامین خواسته نیازی به پرداخت خسارت احتمالی نمیباشد. همچنین دستور موقت ممکن است ناظر به توقیف مال، انجام عمل یا خودداری از انجام عمل باشد، در حالی که تامین خواسته صرفا ناظر به توقیف مال میباشد.
ملخص الجهاز:
نهاد دستور موقت در قانون آیین دادرسی مدنی که از آن به دادرسی فوری نیز تعبیر میشود [1]، برای جلوگیری از این گونه مشکلات پیشبینی شده است که طبق آن، قضات دادگاهها میتوانند به تقاضای ذینفع و تحت شرایط خاص بدون ورود در ماهیت قضیه نسبت به حفظ حقی که در مخاطره جدی قرار گرفته است، دستور مقتضی صادر نمایند و تا تعیین تکلیف ماهوی دعوا از ایجاد عسر و حرج و یا ورود خسارات سنگین و احتمالاً غیرقابل جبران به ذینفع جلوگیری کنند.
به هر حال مرجع قبول يا رد درخواست، دادگاه صالح رسيدگيكننده به اصل دعوي است و پس از صدور دستور موقت، در صورتي كه از قبل اقامه دعوي نشده باشد، درخواستكننده بايد حداكثر ظرف بيست روز از تاريخ صدور دستور به منظور اثبات دعوي خود به دادگاه صالحه مراجعه و دادخواست خود را تقديم و گواهي آن را به دادگاهي كه دستور موقت را صادر كرده، تسليم نمايد [در اين فرض موضوع درخواست دستور موقت مطابق ماده 312 قانون ياد شده در مقرّ دادگاهي غير از دادگاه صالح به رسيدگي به دعوي اصلي است].
با صدور رأي به ردّ دعوي مرتفع ميشود، اما چنين استدلالي قابل تأمل است؛ زيرا جداي از اين كه مقررات مادتين 324 و 325 که اولي بر تكليف دادگاه به رفع توقيف از مال مورد تأمين (اخذ شده از متقاضي دستور موقت)، در صورت عدم طرح دعوي مطالبه خسارت، ظرف يك ماه از تاريخ ابلاغ رأي نهايي (مبني بر رد دعوي خواهان) دلالت دارد و ماده بعدي تصريح مينمايد كه قبول يا رد درخواست دستور موقت، مستقلا قابل اعتراض و تجديد نظر و فرجام نيست، بلكه ضمن تقاضاي تجديد نظر به اصل رأي، اعتراض به آن نيز قابل قابل رسيدگي است، هيچ كدام صراحتا مؤيد استدلال فوق نميباشد.