دراسة مقارنة لإستراتیجیة العنونة ودلالاتها في أشعار سبیدة کاشاني وسمیة عصام وادي مقالة

کاوش نامه ادبیات تطبیقی پاییز 1400 - شماره 43 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎20 صفحة - من 65 إلی 84 )

الکلمات المفتاحية: اشغال دلالت پایداری عنوان ادبیّات تطبیقی سپیده کاشانی سمیه عصام وادی العنونة سبیده کاشانی سمیة عصام وادی الدلالة المقاومة الادب المقارن الاحتلال resistance Somayyeh Esam Wadi occupation comparative literature titles indicative Sepideh Kashani شعر کاشانی العنوان الأدب النص الشعری المتلقی

ar fa en

خلاصة:

نظرًا لما یشتمل العنوان ضمن الإنتاجات الأدبیة علی المعانی والمضامین الجمالیة والمعنویة وما یؤدّی من دور مهم فی لفت النظر للمتلقی، یتمتع بمکانة مرموقة وبارزة؛ فهو صورة أخری للشاعر، إذ یعدّ جزءًا من حالته النفسیة والروحیة الّتی تیسّر للقارئ فهم القصیدة وتنیر له دربه. یستهدف البحث دراسة إستراتیجیة العنونة فی شعر «سپیدة کاشانی» و «سمیة عصام وادی» بوصفهما من شاعرات المقاومة فی إیران وفلسطین. تمّ إعداد هذا البحث وفق المنهج الوصفی- التحلیلی معتمدًا علی المدرسة الأمریکیة فی الأدب المقارن. أخیرًا خلص البحث إلی أنّ الشاعرتین حاولتا عبر توظیف تقنیة العنونة فی شعرهما التعبیر عن الثورة والمقاومة تجاه العدوّ المحتلّ من جانب، وإضفاء ضرب من ضروب الجمالیة والإبداع علی منجزهما الشعری من جانب آخر، إذ حاولت الشاعرتان عبر العنونة تسهیل الطرق أمام القارئ للحصول علی طریقة بنائها وفکّ شفراتها وإقامة الصلة بین العنوان ومضمون القصیدة للولوج إلی العمل الإبداعی حیث تتمتّع هذه العملیة عندهما بوظائف دلالیة متنوعة تضیء ظلمة النصّ وتستفزّ المتلقّی لیحصل علی التجارب الشعریة والشعوریة والجمالیة لدیهما. ومن هذا المنطلق نجد أنّ العنوان انصهر فی بوتقة النص الأدبی علی المستوی العام والخاصّ لیتّجه نحو فکرة مرکزیة ومحوریة وهی مواصلة خطّة الصمود والمثابرة.

عنوان، در اثار ادبی دربردارنده معانی و مفاهیم زیباشناختی و معنوی است و نقش بسزایی در جلب توجه خواننده دارد. درواقع عنوان به‌دلیل نمایان‌کردن بخشی از حالات روانی و سرشت درونی شاعر، جنبه‌هایی از اندیشه وی را پدیدار می‌سازد و فهم سروده را برای خواننده اسان می‌کند. نوشتار پیش رو مکانیزم عنوان در شعر «سپیده کاشانی» و «سمیه عصام وادی» را به‌عنوان دو تن از زنان شاعر در عرصه ادبیات پایداری ایران و فلسطین بررسی و تحلیل کرده است. این جستار، با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که هردو شاعر در پرتو به‌کارگیری مکانیزم عنوان در شعر خود، می‌کوشند از یک‌سو اندیشه پایداری را دربرابر دشمن اشغال‌گر و دژخیمان به مخاطب القا کنند و از دیگرسو، بر زیبایی و نواوری اثر خویش بیفزایند. هردو در پی ان هستند تا به‌واسطه عنوان، راه را برای دست‌یابی مخاطب به ساختار شعرشان و پرده‌برداشتن از نمادهای ان و برقراری پیوند میان عنوان و مضمون سروده، هموار سازند. بر این اساس، این مکانیزم در شعرشان، نشان‌دهنده دلالت‌ها و اهداف مختلفی است که نقاب از سیمای سروده‌هایشان کنار می‌زند و خواننده را تشویق می‌کند تا به اندوخته‌های شعری، عواطف درونی و جلوه‌های زیباشناختی شعرشان، دست یابد. عنوان در ساختار شعر این دو شاعر، پیرامون یک اندیشه محوری، یعنی ادامه‌دادن به پایداری و مقاومت، می‌چرخد.

ملخص الجهاز:

أخیرًا خلص البحث إلی أنّ الشاعرتین حاولتا عبر توظیف تقنية العنونة في شعرهما التعبیر عن الثورة والمقاومة تجاه العدوّ المحتلّ من جانب، وإضفاء ضرب من ضروب الجمالية والإبداع علی منجزهما الشعري من جانب آخر، إذ حاولت الشاعرتان عبر العنونة تسهیل الطرق أمام القارئ للحصول علی طریقة بنائها وفكّ شفراتها وإقامة الصلة بین العنوان ومضمون القصیدة للولوج إلی العمل الإبداعي حیث تتمتّع هذه العملية عندهما بوظائف دلالية متنوعة تضيء ظلمة النصّ وتستفزّ المتلقّي لیحصل علی التجارب الشعرية والشعورية والجمالية لدیهما. تحاول هذه المقالة دراسة العنوان ودلالاته المختلفة بوصفه مرجعية فکرية ومعرفية في شعر الشاعرتین «سپیدة کاشاني(1)» و «سمية عصام وادي(2)» بوصفهما من شاعرات المقاومة في الأدبین الفارسي والعربي؛ حیث یقف الکاتب علی تقنية العنونة ومکانتها في النقد الأدبي الحدیث، ثمّ یتطرق إلی المقارنة بین عملية العنونة لدیهما وتمثیل دورها الدلالي ضمن النص الشعري. نلاحظ من خلال هذه الأسطر الشعرية أنّ الشاعرة عمدت إلی اختیار العنوان المناسب للنص الشعري الّذي یتلاحم مع دخائلها وهواجسها الروحية والنفسية؛ ومن هنا صارت عنونة القصیدة ضمن هذا المنجز الشعري مفتاحًا رئیسًا یضافرنا علی فكّ رموز الشعر وأسطرة الواقع وتسهیل سبر أغوار النص المبدع. من أهمّ القصائد في هذا المجال ما یحمل العنوان «قلب في المنفی» قائلة فیها: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (عصام وادي، 2012: 49) Function Descriptive Function Deviative نلاحظ من خلال هذه الأشطر الشعرية أنّ الشاعرة حاولت تمثیل عدّة معان عبر عملية العنونة للقصیدة، منها ضیاع الأمل وفقدان الأحلام، فالسبب بسیط وهو یعود إلی ما حلّ بالوطن الأمّ من الاحتلال الأجنبي وما قام به الکیان الصهیوني من ممارسات إرهابية ومجارز بشعة ضدّ أبناء الوطن.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول