خلاصة:
تبیین چیستی نظام اقتصادی و اثبات هستی نظام اقتصادی اسلام در مقام ثبوت و امکان کشف آن در مقام اثبات سه بحث زیر بنایی است که در فلسفه نظام اقتصادی مورد بحث قرار میگیرد و برای ورود به مباحث درجه اول نظام اقتصادی و نیز فقه نظام اقتصادی لازم است. در این مقاله تلاش شده است به روش تحلیل عقلی اثبات شود که اسلام در مقام ثبوت دارای نظام اقتصادی به مفهوم « مجموعه ای از الگوهاى رفتارى و روابط اقتصادى مطلوب در سه حوزه تولید و توزیع و مصرف که شرکت کنندگان در نظام اقتصادى را به یک دیگر و به منابع اقتصادى پیوند مى دهند و راه دستیابی به اهداف اقتصادى مورد نظر را نشان میدهند.» می باشد و این نظام در مقام اثبات نیز قابل کشف است.
ملخص الجهاز:
در این مقاله تلاش شده است به روش تحلیل عقلی اثبات شود که اسلام در مقام ثبوت دارای نظام اقتصادی به مفهوم «مجموعه‌ای از الگوهاى رفتارى و روابط اقتصادى مطلوب در سه حوزه تولید و توزیع و مصرف که شرکت‌کنندگان در نظام اقتصادى را به یکدیگر و به منابع اقتصادى پیوند مى‌دهند و راه دستیابی به اهداف اقتصادى مورد نظر را نشان میدهند» می‌باشد و این نظام در مقام اثبات نیز قابل کشف است.
تاکنون درباره ماهیت نظام اقتصادی اسلام اظهارنظرهای متعدد و متفاوتی از سوی اندیشمندان اقتصاد اسلامی ارائه شده است؛ ولی تقریباً هیچیک از کسانی که در این باره اظهارنظر کردهاند، استدلالی برای نظر خود ارائه ندادهاند.
. تحلیل دقیق تعاریفی که از اندیشمندان اسلامی و غیراسلامی در مورد نظام اقتصادی نقل شد، نشان میدهد آنچه که محل توجه همه آنها بوده تنظیم رفتارها و روابط اقتصادی برای دستیابی به اهداف مورد نظر در عرصه اقتصاد است.
در این عرصه نیز به دلایل پیشین عقل انسان برای تشخیص الگوهای مطلوب کافی نیست و نیازمند وحی است؛ ازاینرو خداوند متعال به علم و حکمت بالغۀ خود از طریق پیامبر( و ائمۀ معصومان( مجموعه‌ای از آموزهها و احکام را درباره رفتارها و روابط اقتصادی بیان کرده است که ارائهدهندۀ نقشه راه حرکت انسانها در این عرصه میباشند.
تبیین استدلال به این صورت است: رابطه بین نظام فقهی و اخلاقی اسلام در عرصه اقتصاد (با ویژگی ابتناء بر مبانی بینشی و قوانین علمی منسجم) و نظام رفتارها و روابط اقتصادی مطلوب رابطه نظام احکام و نظام موضوعات احکام است.
(
, 
, 
)
