خلاصة:
مقولۀ «عزت» حتی اگر صرفاً بحثی مهم و اثرگذار در دانش اخلاق به‌شمار آید، لازم است به‌منظور نمود عملی، در روند صدورِ حکم شرعی و قانونی قرار گیرد. فقه ـ به‌عنوان تنظیم‌کنندۀ افعال مکلفان ـ با دارا بودن منابع غنی در این زمینه، [اما] به‌صورت مستقل، متقن و منسجم به این موضوع نپرداخته است؛ احکام و قواعد فقهی موجود معمولاً جنبۀ سلبی دارند و مفاد آنها به معنای عزتِ حداقلی و حفظ وضع موجود است؛ قاعده‌ای فقهی که تمام لایه‌های فردی و اجتماعی جامعۀ دینی را به تلاش و اتخاذ تدابیر برای ارتقای همه‌جانبۀ عزتمندی دعوت و الزام کند، وجود ندارد. با توجه به این خلأ، پژوهش بنیادی حاضر، با هدف طراحی و کاربردی‌سازیِ «قاعدۀ عزت» و با روش استنباط و تحلیل محتوای ادله، به چهار مقولة مفاد قاعده، مستندات، تطبیقات و استثنائات قاعدۀ مذکور پرداخته است. براساس این قاعده، هر اقدامی که عزت فرد مسلمان و جامعۀ اسلامی منوط به انجام آن باشد، واجب است و در مقابل، هر فعلی که به ذلت آنان منجر شود، حرام است. این قاعده، با شمول موضوعی گسترده، نقش تعیین‌کننده‌ای در صیانت از حیثیات معنوی ایفا می‌کند و نیز در سطح کلان، سبب حفظ و ارتقای عزت و استقلال مسلمانان و جامعۀ اسلامی می‌شود.
The matter of "honor", even if it is only considered as an important and influential discussion in ethics, needs to be included in the process of issuing a religious and legal ruling in order to be practical. Jurisprudence, as the regulator of the actions of legally competent persons, with its rich resources in this field, [but] has not dealt with this issue independently, thoroughly and coherently. The existing rules and regulations of jurisprudence are usually negative and their contents mean minimal dignity and maintaining the status quo. There is no jurisprudential rule that invites and obliges all individual and social strata of the religious community to strive and take measures to promote dignity in all aspects. Due to this gap, the present fundamental research, with the aim of designing and applying the "rule of dignity" and by the method of inferring and analyzing the content of evidence, has dealt with four matters of the provisions of the rule, documents, applications and exceptions of this rule. According to this rule, any action that the dignity of the Muslim person and the Islamic society is subject to is obligatory, and in return, any action that leads to their humiliation is forbidden. This rule, with a wide range of topics, plays a decisive role in the protection of spiritual dignity and also, at the macro level, preserves and promotes the dignity and independence of Muslims and the Islamic community.
ملخص الجهاز:
فقه ـ به عنوان تنظيم کنندٔە افعال مکلفان ـ با دارا بودن منابع غني در ايـن زمينـه ، [اما] به صورت مستقل ، متقن و منسجم به اين موضوع نپرداخته است ؛ احکام و قواعد فقهي موجود معمولا جنبـۀ سـلبي دارند و مفاد آنها به معناي عزت حداقلي و حفظ وضع موجود است ؛ قاعده اي فقهي که تمام لايه هاي فردي و اجتماعي جامعۀ ديني را به تلاش و اتخاذ تدابير براي ارتقاي همه جانبۀ عزتمندي دعوت و الزام کند، وجود ندارد.
معناي مختار در پژوهش حاضر معناي اخيـر اسـت ، زيـرا اولا، در عـرف از شـنيدن کلمـۀ «عزت »، ذليل و خوار و تحقير نشدن به ذهن متبـادر اسـت و جايگـاه عـرف در فقـه بـر کسـي پوشيده نيست ؛ ثانيا يکي از ويژگيهاي قواعد فقهي مشترک بودن اجراي آن بين مجتهد و مقلـد است ، برخلاف قاعدٔە اصولي که مختص به مجتهد است (انصاري، ١٤١٦ق ، ج ٢: ٥٤٥) قاعدٔە عزت : اين قاعده با استناد به آيۀ عزت ، روايات معتبر و عقل ميگويـد: «عـزت و حفظ آن براي مسلمان ، مسلمانان و جامعۀ اسلامي واجب است و در مقابل ، هرگونـه ذلـت براي آنها حرام است .
(
, 
, 
)
