خلاصة:
از مهمترین کارکردهای یک برنامهریزی آموزشی مؤثر در سطوح مختلف، به خصوص وقتی درباره ترویج علم به قشر عمومی جامعه بحث میشود، نمایش جذابیتهاست. این جذابیتها هم نه به عنوان هدف بلکه به عنوان ابزاری برای جذب مخاطب و ماندگار کردنِ مخاطب نسبت به آموزشهای ارائه شده طراحی و ارائه میشود. در آموزشهای رسمی و در سطوح گوناگون دست طراحان آموزشی به دلایل متنوعی از جمله فضای آموزشی، حوزههای مفهومی و... در ایجاد جذابیتِ آموزشی و محتوایی بسته است. اما در فضاهایی همچون موزههای علم و مراکز علم (هریک به شیوه انحصاری خود) امکان استفاده از ابزارها، فنون و روشهای مختلف برای ایجاد جذابیت و پایداری آموزشی (ترویج علم و دانایی) به شکلی بسیار وسیع میسر است.
Abstract One of the most important earnings of an effective pedagogic schedule (at various levels) is showing attractiveness of science. This attractiveness is a tool for lifelong learning and keeping audiences tune to education provided. In formal education, the educators cannot provide these effective attractiveness because of some limitations (e. g. educational spaces) but in science centers and science museums, there are no such limitations and the educators or facilitators can use various techniques, tools and methods for making pedagogic attractiveness. In this paper, the activity of some famous science centers in Iran are monitored and the influence of their activities to their audiences are evaluated. The data was collected from audiences after visiting museums/ science centers. In conclusion, I found that the audiences have better feelings about science after visiting a science museum. At last, I propose the quadruple rule for designing and making a better / more effective science center in Iran or in other developing countries.
ملخص الجهاز:
در متن حاضر به شکلي تجربي و پايش نمونه هاي موجود در ايران ،تأثيرات مراکز علم در جذب مخاطبان به مفاهيم علمي مورد بررسي قرار گرفته و نشان مي دهد که مراکز علم با برنامه هاي فعال و برنامه ريزي هاي تعاملي ٢ ، تأثيري به مراتب بيشتر از هر موزه علمي در آموزش پايدار و فراگير دارد(٧٤ درصد بالاتر) در نهايت براساس آمارهاي به دست آمده ، پيشنهادهاي چهارگانه انتهايي مطلب به پي ريزي اصولي مقدماتي پرداخته مي شود که بر اساس آنها مي توان ِيک مرکز علم فعال و کارا براي آموزش هاي ترويجي -پايدار طراحي و اجرا کرد.
). در اينجا مهم ترين انگيزه دروني کسب شده که باعث پيش رفتن دانش آموزان به سوي کسب دانايي بيشتر و پيگيري علم آموزي مي شود، نه خود علم ، بلکه لذت و هيجان و سرگرمي اي است که از فعاليت هاي ِ ِ علمي موجود در اينگونه مراکز کسب مي شود(١٩٩٨٢٧٨,.
در نوشتار حاضر با بررسي اثرگذاري مراکز علم از منظر تئوري و نيز بررسي ميداني (براورد اثرگذاري در مراکز علم نمونه ايران )، به نقش مؤثر اين مراکز در ايجاد انگيزش دروني دانش آموزان پرداخته شده است و در نهايت بر اساس همين يافته ها به اصول چهارگانه اي در طراحي مرکز علم اشاره مي شود که مي تواند براي طراحان موزه هاي علم و مراکز علم به عنوان راهکاري کليدي در راستاي افزايش بهره آموزشي و ترويجي مؤثر باشد.