خلاصة:
ابتدا تعداد دوره های خشک تشکیل شده از روزهای بدون بارش متوالی با آستانه های مساوی یا بیشتر از ۱/۰، ۱ و ۱۰ میلی متر به همراه مجموع کل روزهای در برگیرنده آنها برای ۴۴ ایستگاه و برای یک بازه زمانی ۲۴ ساله (۲۰۰۴-۱۹۸۱) استخراج و همگی آنها به نقشه تبدیل گردیدند. به همان روش مشابه، طولانی ترین دوره های خشک که طول مدت آنها مساوی یا بزرگ تر از ۷، ۱۵، ۳۰، ۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ روز بود به همراه مجموع کل روزهای تشکیل دهنده آنها برای آستانه ۱/۰ میلی متر استخراج و به نقشه تبدیل گردیدند. نتایج نشان می دهد که برای بخش بزرگی از ایران به خصوص جنوب شرق ایران میانگین و حداکثر طول دوره های خشک بسیار بالا است. در ادامه زنجیره های مارکوف مرتبه های مختلف، تا مرتبه دهم، جهت برازش بر طول مدت دوره های خشک با آستانه ۱/۰ میلی متر مورد استفاده قرار گرفت. انطباق توزیع عمومی دوره های خشک ایستگاه ها بر اساس طول مدت شان و همچنین انطباق طولانی ترین دوره های آنها، یعنی دوره های ۱، ۲ و ۳ ماهه، بر یکی از مرتبه های مختلف زنجیره مارکوف پهنه بندی ایران را امکان پذیر می سازد. لذا،ربر این اساس دو نوع رفتار در ایستگاه های ایران قابل مشاهده است: یکی رفتار مارکوفی است که هر دو انطباق ذکر شده در بالا برای آن قابل قبول است. یعنی، هم برازش توزیع عمومی دوره های خشک و هم انطباق آن بر طولانی ترین دوره های خشک قابل پذیرش است. این نوع رفتار در مرکز، جنوب شرق، قسمت کوچکی از جنوب غرب (ایستگاه آبادان) وشمال غرب (ایستگاه خوی) ایران قابل مشاهده است. دوم: توزیع عمومی دوره های خشک بر یکی از مرتبه های مختلف زنجیره مارکوف منطبق است. اما، برای طولانی ترین دورهای خشک تفاوت های قابل ملاحظه ای بین مقادیر تجربی و مقادیر تخمین زده شده، توسط زنجیره مارکوف وجود دارد. این نوع رفتار را می توان در غرب، شمال غرب، شمال شرق، شرق و جنوب ایران به صورت یک دایره توخالی بر دور ایران مرکزی مشاهده نمود.
ملخص الجهاز:
در ایران نیز اولین مطالعات اقلیم شناسی که از مدل های زنجیـره مـارکوف اسـتفاده کـرده انـد مطالعـات مربوط به هاشمی (١٣٤٥) و مشکانی (١٣٦٣) بوده است که احتمالات وقوع روزهای بارش و دیگـر احتمـالات شرطی را به ترتیب برای تهران و بابلسر محاسبه کرده اند.
علیجانی و همکاران (١٣٩٠) نیز با استفاده از مدل وضعیت نهـان زنجیـره مـارکوف رفتـار بـارش سالانه سه ایستگاه شیراز، جاسک و بوشهر را که دارای طولانی ترین دوره آماری در جنوب ایران بودنـد مـدل سازی نمودند و به این نتیحه رسیدند که مدت زمان ماندگاری هر کدام از وضعیت های خشک و تر برای سـه ایستگاه مورد مطالعه در محدوده ٤-١ سال است و مدلی که برای این سـه ایسـتگاه بـه دسـت آمـد نشـان از یکسان بودن شدت ساختار تداوم ایستگاه ها دارد.
از دیگر کارهایی که با استفاده از این مدل به مطالعه رفتار دوره های تر و خشک در ایـران پرداخته شده است می توان به کارهای آشگر طوسی و علیزاده (١٣٨٢)، فولادمند (١٣٨٥)، سلطانی و مدرس (١٣٨٥)، رضیئی و همکاران (١٣٨٦)، جلالی و همکاران (١٣٩٠) و عساکره و مازینی (١٣٨٩) اشاره نمود.
در مورد تعـداد دوره های خشک برابر یا بیشتر از ٧ روز، مشاهده می شود که بیشترین فراوانی نه در نیمه جنـوبی ایـران بلکـه در نیمه شمالی آن به خصوص در جنوب شرق سواحل دریای خزر و شمال غرب ایران با بـیش از ٣١٠ مـورد در طول دوره مورد مطالعه مشاهده شده است (شکل ٨) به طوری که دو ایستگاه بابلسر و اردبیـل بـه ترتیـب بـا ٣٤٥ و ٣٤٢ مورد بیشترین فراوانی را داشته اند (جدول ٢).