خلاصة:
وجود تلههای فضایی فقر باعث عدم توسعه شهری منسجم و موثر میشود و به جامعه شهری بسیار آسیب میرسانند. ساکنان تلههای فقر شهری از محرومترین شهروندان هستند؛ از کمترین امکانات و خدمات شهری برخوردار هستند و یکپارچگی بسیار ضعیفی با بافت شهری و ساکنان شهری دارند. توجه سیاستگذاریهای شهری به تلههای فقر و جلوگیری از پیدایش و عمیقتر شدن آنها بسیار مهم و ضروری است که بر این اساس ابتدا باید عوامل موثر شناخته شوند تا سیاستهایی مطابق با آنها طراحی و اجرا شوند. در این مطالعه به تحلیل فضایی تلههای فقر در شهر قم پرداخته شد. در این فرآیند، برای بررسی عوامل موثر و سپس سنجش میزان فقر و محرومیت محدودهها از مدل تحلیل عاملی نوع R استفاده شد، نتایج یافتهها نشان داد که 5 عامل از عوامل اصلی و تاثیرگذار بر پیدایش تلههای فقر در شهر قم میباشند و این عوامل در مجموع 93/ 88 درصد از فقر شهری را تبیین میکنند. با استفاده از امتیاز عاملی محدودهها، گونهها به 5 طیف از محدودههایی با میزان فقر بسیار کم تا محدودههایی با شدت فقر بسیار زیاد طبقهبندی شدند. در این دستهبندی تلههای شهرک صاحبالزمان، جمکران و اسماعیلآباد دارای بیشترین میزان فقر و محرومیت شهری بودند. برای سنجش پراکنش فضایی تلههای فقر از ضریب موران و آماره عمومی G استفاده شد. نتایج نشان داد که این الگو در شهر قم خوشهای و با تمرکز بالاست و همچنین نتایج تحلیل همبستگی نشان داد میزان محرومیت تلهها با شاخصهای تعداد شاغلان در گروه کارگران ساده، نرخ اجاره نشینی، نرخ بیسوادی، فقدان تسهیلات اولیه مسکن، مسکن ناپایدار و بیکیفیتی محیط مسکونی همبستگی بسیار قوی دارند. بنابراین مهمترین اقدامات باید در جهت بهبود وضعیت مسکن، بهبود وضعیت اشتغال و بهبود دسترسی به خدمات عمومی از جمله خدمات آموزشی صورت گیرد.
The poverty traps in urban areas cause lack of effective development in the society and harm the urban society. The residents of these urban poverty traps are the poorest ones. They always have the minimum urban services and facilities and are in the lowest level of integration with the urban context and its residents. Paying serious attention to urban policies which seems very necessary and important can prevent the emergence and deep poverty traps. Therefore, the effective factors, at first, should be characterized and then, policies should be designed and implemented in accordance with them. In this study, the most important factors affecting the formation of spatial poverty traps in the city of Qom have been examined. In this process, to review the factors affecting the formation of spatial poverty traps and measuring the poverty level, the factor analysis type R was used. The results showed that five factors are the main effective factors of the emerging poverty traps in Qom which explain 88.93 percent of urban poverty in this city. Using the factor score, the traps were classified to 5 ranges, from very low to very high poverty rates. In this classification Sahrak Saheb-al Zaman, Jamkaran and Ismael Abad’s traps had the highest level of poverty. To measure the spatial distribution of urban traps Moran's I coefficient and General Statistics G were used. The results showed that the spatial distribution of poverty traps has cluster pattern with a high concentration. Also, the results of correlation analysis showed that poverty rate of traps has a strong correlation between the indices of the number of unskilled workers, rental house rates, the rate of illiteracy, lack of basic facilities of housing, unsustainable housing, and poor quality of the residential environment. So the most important action plan should be done to improve housing conditions, improving employment and improving access to public services such as educational services.
ملخص الجهاز:
در این فرآیند، برای بررسی عوامل مؤثر و سپس سنجش میزان فقر و محرومیت محدوده ها از مدل تحلیل عاملی نوع R استفاده شد، نتایج یافته ها نشان داد که ٥ عامل از عوامل اصلی و تأثیرگذار بر پیدایش تله های فقر در شهر قم میباشند و این عوامل در مجموع ٨٨/٩٣ درصد از فقر شهری را تبیین میکنند.
الگوهای فضایی فقر شهری ممکن است به نقش شهرها در اقتصاد محلی و ملی و یا به اقتصاد گسترده تر منطقه ای و بین المللی وابسته باشند، همچنین تصمیم های سیاسی در تخصیص منابع عمومی و دسترسی به زیرساخت ها، فرصت های شغلی و حتی به شبکه های ایمن در برابر خطرهای زیست محیطی از قبیل سیل یا خشک سالی تأثیر قابل توجهی دارند، این تصمیم ها به طور محکم و بنیانی ریشه در روابط اجتماعی دارند و احتمالا ملاحظه های مالی اساس اولویت های سرمایه گذاری به تنهایی نمیتوانند باشند (٢٠١٠ ,Grant).
این چارچوب مفهومی نشان مـیدهـد کـه 1 Chronic Poverty Research Centre تله های فضایی فقر ممکن است در منـاطق دور افتـاده، دارای پتانسـیل هـای ضـعیف و یـا حاشیه ای، مناطقی که مورد توجه کمتـری هسـتند و یـا از یکپـارچگی ضـعیفی برخـوردار هستند ایجاد شود (جدول ١).
جدول ٢: مقادیر واریانس مشترک هر شاخص با سایر متغیرهای مربوطه آن (به تصویر صفحه رجوع شود) Extraction Method: Principal Component Analysis گام بعدی محاسبه ماتریس محاسبات مقدماتی است که در آن واریانس تبیین شده به وسیله هر عامل مشخص میشود جدول (٣) نشان میدهد ٥ عامل نهایی به عنوان عوامل تبیین کننده تله های فضایی فقر شهری شناخته شدهاند.