خلاصة:
سیلاب یکی از رایجترین مخاطرات طبیعی است که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سراسر جهان میگردد. پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی یکی از روشهایی است که جهت کاهش خطرات ناشی از سیل میتوان اتخاذ نمود. در این منطقه مطالعه ی جامعی در این زمینه صورت نگرفته است و هرسال وقوع سیلاب خسارات زیادی به بار میآورد بنابراین هدف از این پژوهش، تعیین پهنههای خطر سیلاب در حوضهی آبریز شهرچای میانه (بستان آباد - میانه) واقع در شمال غرب ایران میباشد. جهت اجرای این مدل از لایههای مختلفی همچون شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، فاصله از آبراهه، تراکم آبراهه، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، لیتولوژی، بارندگی و خاک استفاده گردید. استانداردسازی با استفاده از روش فازی در محیط نرمافزار Arc Map صورت گرفت. تحلیل و مدلسازی نهایی با استفاده از مدل ویکور انجام گردید. نتایج نشان داد که شیب، بارندگی و جهت شیب بیشترین تاثیر را در وقوع سیلاب، در این حوضه دارند. همچنین با توجه به نتایج بهدستآمده به ترتیب 02/ 6 و 45/ 10 درصد از محدوده ی موردمطالعه در طبقه بسیار پرخطر و پرخطر قرار دارند.
Floods are one of the most common natural hazards, causing significant loss of life and property each year. The purpose of this study is to determine the risk areas of floods in Shahr Chai Miyaneh watershed. To implement this model, different layers such as slope, aspect, elevation, distance from river, river density, land use, vegetation, lithology, rainfall and soil were used. The final analysis and modeling was performed using the Vikor model. The results showed that rainfall, slope and distance from the river have the greatest impact on the occurrence of floods in this watershed. Also, according to the obtained results, 5.2 and 1021.7 square kilometers, respectively, are located in a very high-risk and high-risk area. Dangerous and very dangerous areas are mainly located along the main river and mountainous in the steep logic. Due to the high slope and height of the region, it plays an effective role in the amount of runoff and flow peak floods. Also, in the catchment area of Miyaneh Chai city, 2.2, 27.2, 1099.6, 1021.7 and 10.2 square kilometers, respectively, are in a very low risk, low risk, medium, high risk and very high risk area.
ملخص الجهاز:
اصغری و همکاران (١٣٩٤)، عابدینی و همکاران (١٣٩٦) با استفاده از مدل ویکور در حوضه های متفاوت به پهنه بندی 1- Vasu 9- Lawal 2- Stephan 10- Yenan 3- Pappenberger 11- De Risi 4- Oguntunde 12- Lai 5- Patro 13- Vojtek 6- Gül 14- Vojteková 7- Guhathakurta 15- Das 8- Haq et al.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل (١): نقشه ی موقعیت حوضه ی آبریز شهر چای میانه در استان آذربایجان شرقی Figure (1): Map of the Shahr Chai watershed in East Azarbaijan Province به منظور رسیدن به اهداف پژوهش از مواد و روش های زیر استفاده شده است : ـ مطالعه و بررسی مبانی نظری تحقیق از طریق مطالعه ی اسناد و مدارک کتابخانه ای، جهت شناسایی عوامل مؤثر در وقوع سیلاب ؛ ـ تهیه ی لایه ی اطلاعاتی شامل : مدل رقومی ارتفاعی ١٠ متری برای تهیه ی نقشه های طبقات ارتفاعی، شیب و جهت شیب ، تهیه ی لایه ی اطلاعاتی لیتولوژی با استفاده از نقشه ی زمین شناسی ١:١٠٠٠٠٠ میانه ، تهیه ی نقشه ی خاک از سازمان منابع طبیعی و آبریزداری استان آذربایجان شرقی، تهیه ی لایه ی اطلاعاتی شبکه ی آبراهه برای تهیه ی نقشه ی تراکم آبراهه و فاصله از آبراهه ، استفاده از تصاویر ماهواره ی لندست ٨ برای تهیه ی نقشه ی کاربری اراضی و پوشش گیاهی، تهیه ی نقشه ی هم بارش منطقه ی موردمطالعه با استفاده از داده های ایستگاه های سینوپتیک (جدول ١)؛ ـ استفاده از نرم افزار ENVI٥٣ برای تهیه نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی،ARC GIS١٠٥ برای تهیه ی نقشه های مورد نیاز و Expert choice برای مقایسه ی زوجی و وزن دهی به معیارها و در نهایت ، پهنه بندی پتانسیل خطر سیلاب در حوضه ی آبریز شهر چای با استفاده از مدل ویکور؛ مدل ویکور: مدل ویکور مبتنی بر برنامه ریزی توافقی مسائل تصمیم گیری چندمعیاره است .