خلاصة:
تاکنون از سوی صاحب‌نظران سیاسی و مذهبی نظریات مختلفی برای تحلیل و بررسی شکل‌گیری و عملکرد فرقه بهائیت ارائه شده است. این نظریات از جنبش کمونیستی تا اقلیت دینی و جنبش اجتماعی را شامل می‌شود(پیشینه). به نظر می‌رسد این نظریات، جامعیت لازم برای تحلیل فرقه بهائیت را ندارند(مسئله). بنابراین سؤال تحقیق این است که کدام نظریه برای تحلیل این فرقه مناسب می‌باشد(سؤال). فرضیه تحقیق این است که با توجه به مبانی فکری بهائیت و عملکرد این فرقه تاکنون، نظریه فتنه سیاسی _ مذهبی، مناسب‌ترین نظریه برای تحلیل آن است(فرضیه). در این نوشتار ضمن بازخوانی نظریات ارائه شده و نقد و بررسی آنها، با بهره‌گیری از نظریه فتنه سیاسی _ مذهبی به تحلیل عملکرد این فرقه می‌پردازیم. البته برخی از نظریات مستقیماً به بهائیت نپرداخته و نقطه عزیمت تحلیل خود را فرقه بابیه در نظر گرفته‌اند که با توجه همپوشانی این دو فرقه، آنها را نیز بیان می‌کنیم. در این نوشتار با در نظر گرفتن فرضیه فتنه سیاسی _ مذهبی، از روش تحلیل انتقادی بهره‌گیری می‌شود(روش). یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که فرقه بهائیت را، به عنوان یک فرقه استعماری از نحوه شکل‌گیری تا عملکرد، با ویژگی‌هایی مانند ارتباط با بیگانگان، پیروی از عقاید انحرافی و بدعت‌آمیز در آموزه‌های شیعی، عملکرد مخرب و آشوب‌طلبی در جامعه، می‌توان یک فتنه مذهبی _ سیاسی نامید که در ایران معاصر به وجود آمده و برای ایجاد تفرقه در جامعه شیعی ایران و تسهیل حاکمیت استعمار، به فعالیت خود در جهت اهداف بیگانگان ادامه می‌دهد(یافته).
Criticize available theories about appearance of bahaeiah, with emphasis on political-religious sedition theory. There is some theories for analyze of formation and operation of Bahaei cult. Like communist movement, Religious minority and social movement. It seem that this theories are not enough and complete. Hypothesis of this research is that according to operation and bases of this cult theory of political-religious sedition is the best theory. So there we study and criticize other theories and analyze operation of the cult. Also some of theories start from babiah that we study them. Our method in this research is critical analyze. This research says that bahaeiah as a colonial cult has some properties like: relation with foreign, Following deviation beliefs, Chaos in society. So it is a political-religious sedition in temporary Iran. It continue to life for division in Iran and help to colonialism governance.
ملخص الجهاز:
البته برخی از نظریات مستقیماً به بهائیت نپرداخته و نقطه عزیمت تحلیل خود را فرقه بابیه در نظر گرفته‌اند که با توجه همپوشانی این دو فرقه، آنها را نیز بیان می‌کنیم.
یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که فرقه بهائیت را، به عنوان یک فرقه استعماری از نحوه شکل‌گیری تا عملکرد، با ویژگی‌هایی مانند ارتباط با بیگانگان، پیروی از عقاید انحرافی و بدعت‌آمیز در آموزه‌های شیعی، عملکرد مخرب و آشوب‌طلبی در جامعه، می‌توان یک فتنه مذهبی _ سیاسی نامید که در ایران معاصر به وجود آمده و برای ایجاد تفرقه در جامعه شیعی ایران و تسهیل حاکمیت استعمار، به فعالیت خود در جهت اهداف بیگانگان ادامه می‌دهد(یافته).
اگرچه وضعیت اقتصادی در دوره شکل‌گیری بابیه وخیم بوده است، اما رهبران این فرقه هیچ برنامه‌ای برای انجام اصلاحات اقتصادی و اجتماعی نداشته و صرفاً یک ادعای مذهبی را مطرح کرده و با شورش به دنبال به کرسی نشاندن ادعای خود بودند.
تمام اقلیت‌های مذهبی در ایران برای اجرای آداب دینی و اجتماعی خود آزادند و حکومت اسلامی خود را مؤظف می‌داند تا از حقوق و امنیت آنان دفاع کند و آنها هم مثل سایر مردم مسلمان ایران، ایرانی و محترم هستند(امام خمینی، 1378: ج4، 363 و 441).
بررسی پیدایش بهائیت به عنوان یک فتنه مذهبی _ سیاسی با توجه به نقد و بررسی نظریات ارائه شده در مورد بهائیت، نظریه مناسب برای تحلیل این فرقه، نظریه فتنه مذهبی _ سیاسی است که ریشه در تعالیم دینی دارد.
(
, 
, 
)
