خلاصة:
یکی از مهم‌ترین مضامین ادبی اهل تصوف که در مجالس ذکر و ادب اهل این فن به چشم می‌خورد و با نغمه‌های جذاب دل هر شنونده‌ای را می‌رباید، عشق و دوست‌داشتن ذات اقدس الهی است که در فناء فی‌الله و وحدت وجود نمایان می‌شود، دو شاعر عرب ابن‌فارض و کُرد ملای جزیری در زمینه مضامین عرفانی سرآمد قرون خود بوده‌اند، ضمن این‌که نام آنان در حوزۀ عرفان و تصوف نیز در کنار نام کسانی چون شیخ اشراق سهروردی، ابن‌عربی، صدرالدین قونوی، مولوی بلخی و مولانا خالد شهرزوری، پیوسته جای می‌گیرد و آثار منظوم و منثور آنان در حلقه‌های ذکر صوفیه نیز تدریس می‌شده است. آثار منظوم این دو شاعر عارف آکنده از مفاهیم و اصطلاحات عرفان نظری است همچون: اتحاد، فناء، بقاء، وجد، فرق، جمع، فقر، زیبایی، عشق، حُبّ، درخواست دیدار، تجلی و ده‌ها اصطلاح دیگر که با توانایی ویژه‌ای در قالب قصاید و غزل به‌شیوه تمثیل و تعابیر شاعرانه بسط و گسترش یافته است. این دو شاعر عارف مانندگی‌های فراوانی با هم دارند و بر این باورند که فناء در نهایت به وحدت می‌انجامد و وحدت را در فناء می‌جویند. ایشان معتقدند برای رسیدن به وحدت، سالک در ابتدا از هستی ظاهــری خود جدا می‌شود، سپس در معشـوق چنان غرق می‌شود که خودی از او باقی نمی‌ماند، با گذشتن از این مرحله عارف در وحدتی عاشقانه محبوب ازلی خود را در می‌یابد. در این جستار تلاش شده که نمونه‌های شعری این دو شاعر برجسته تاریخ ادبیات پژوهش و بررسی شود. نتیجۀ تحقیق بیان می‌دارد که علاوه بر وجود مضامین مشترک در حوزۀ فناء فی‌الله و وحدت وجود از لحاظ زبانی و محتوایی در آثار این دو شاعر در بسیاری از موارد ملای جزیری از ابن فارض تاثیر پذیرفته است.
One of the most important literary works of mystics seen in dhikr and literary meetins is Allah's love which absorbs any listener's heart with attractive songs and appears in morality in Allah our and pantheism.Two Arab and kurd poets Ibn al-Faridh (Soltan al-Asheqin) and Molaye Jaziri (Sotan al- Moshtaqin) were the superlatives of their centuries in love contents meanwhile their names in mysticism comes along Sheikh-e- Eshraq Suhrawadi, Ibn-e -Arabi, Sadr-al-Din Qoonawi, Mowlawi Balkhi and Mowlana Khaled Sharazuri and their verses and processes have been taught in Sufi circles. These two mystic poet's verses are brimful of theoretical mysticism concepts and expressions like unity, mortality, eternity, ecstasy fargh, poverty, Love, passion and tens of other expressions which have been expanded and developed with ballades and sonnets in allegory and poetic interpretations with a specific ability. These two mystic poets have so many similarities and believe that mortality ends with pantheism and seek pantheism in the mortality in Allah. They assume that in order to get to the unity, the mystic separates from his/her corporality, blends in his/her beloved so that nothing remains from him/her. Passing this step, the mystic finds his/her eternal beloved in a lovely unity.
ملخص الجهاز:
فناء فيالله و وحدت وجود از ديدگاه ابن فارض و ملايجزيري نمونه اي از ادبيات تطبيقي عربي- کردي بر اساس مکتب ادبي تطبيقي آمريکايي احمد شريعت پناه ١، ناصر حسيني ٢، اردشيرصدرالديني 3 صص (١٦٣-١٣٣) چکيده يکي از مهم ترين مضامين ادبي اهل تصوف که در مجالس ذکر و ادب اهل اين فن به چشم ميخورد و با نغمه هاي جذاب دل هر شنونده اي را ميربايد عشق و دوست داشتن ذات اقدس الهي است که در فناء فيالله و وحدت وجود نمايان ميگردد، دو شاعر عرب ابن فارض و کرد ملاي جزيري در زمينه مضامين عرفاني سرآمد قرون خود بوده اند ضمن اين که نام آنان در حوزه عرفان و تصوف نيز در کنار نام کساني چون شيخ اشراق سهروردي، ابن عربي، صدرالدين قونوي، مولوي بلخي و مولانا خالد شهرزوري، پيوسته جاي ميگيرد و آثار منظوم و منثور آنان در حلقه هاي ذکر صوفيه نيز تدريس ميشده است .
٢-بحث با مطالعه ي ديوان ابن فارض و ملاي جزيري و بررسي مضامين عرفاني آ نها در حوزه فناء في الله و وحدت وجود به مضامين مشترک بر مي خوريم که مهم ترين آنها به شرح زير مورد بررسي قرار ميگيرد: ١- عشق ازلي عشقي ازلي از نظر عرفاء و اهل تصوف عشقي است که قبل از آفرينش تمام موجودات و قبل از روز الست هديه داده شده که دال بر عشق خدايي است چون هيچ موجوداتي موجود نبوده غير از خالق هستي تا آنان عاشق گردند و آنان مقر بر آن هستند که از روز «قالو بلي» عاشق خدا شده اند.
(
, 
, 
)
