خلاصة:
با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران موضوع ولایت فقیه از یک مسئله علمی محض به یک
مسئله پژوهشی با رویکرد سیاسی- اجتماعی تبدیل گردید، و این پرسش را برای برخی از
پژوهشگران مطرح کرد که اصولا نظریه ولایت فقیه به معنای ولایت و حکومت فقیه در
جامعه به منظور اجرای احکام الهی و پاسداری از کیان اسلام و مسلمین، از چه جایگاه فکری
و پشتوانه فقهی برخوردار است؟ و از آنجا که برای بررسی پیشینه هر پدیدهای باید نخست
به سراغ سرچشمه های آن رفت، ما نیز در این مقاله برای بررسی مستندات ولایت فقیه و
مصادیق اعمال آن در آثار فقهی فقهای متقدم امامیه، به سراغ سه تن از مشاهیر فقهای شیعه
یعنی شیخ مفید، شیخ ابوالصلاح حلبی و شیخ طوسی رفتیم تا به مدد تتبع و تامل در آثار
ایشان به پاسخی درخور و مستدل دست یابیم.
ملخص الجهاز:
مستندات ولايت فقيه ومصاديق اعمال آن درآثارفقهي شيخ مفيد،ابوالصلاح حلبي وشيخ طوسي محمدجواد کريمي دردشتي چکيده با پيروزي انقلاب اسلامي در ايران موضوع ولايت فقيه از يک مسئله علمي محض به يک مسئله پژوهشي با رويکرد سياسي - اجتماعي تبديل گرديد، و اين پرسش را براي برخي از پژوهشــگران مطرح کرد که اصولاً نظريه ولايت فقيه به معناي ولايت و حکومت فقيه در جامعه به منظور اجراي احکام الهي و پاسداري از کيان اسلام و مسلمين ، از چه جايگاه فکري و پشتوانه فقهي برخوردار است ؟ و از آنجا که براي بررسي پيشينه هر پديده اي بايد نخست به سراغ سرچشمه هاي آن رفت ، ما نيز در اين مقاله براي بررسي مستندات ولايت فقيه و مصاديق اعمال آن در آثار فقهي فقهاي متقدم اماميه ، به سراغ سه تن از مشاهير فقهاي شيعه يعني شيخ مفيد، شيخ ابوالصلاح حلبي و شيخ طوســي رفتيم تا به مدد تتبع و تأمل در آثار ايشان به پاسخي درخور و مستدل دست يابيم .
ولايت قضا، اختصاص به اختلاف و تنازع مردم دارد، ولي تنفيذ احکام ، به جنبه اجرايي مقررات شرعي برمي گردد که لزوماً مربوط به دعاوي شــکايات هم نيست ؛ مانند اجراي حدود و قصاص و ديات ، که ولايت همه اينها، از باب «فروض الائمه » مربوط به سلطان اسلام يعني امام معصوم (ع ) است که فقيه جامع الشرايط به نيابت از امام (ع )، در عصر غيبت تولي آن را بر عهده دارد.