خلاصة:
داستان های پسامدرنیستی به نوع خاصی از داستان های معاصر اطلاق می شوند؛ این نوعِ داستانی از گرایش های متنوّعی تشکیل شده است که اگرچه در کلیات دارای اهداف مشترک هستند؛ تفاوتهای قابل تأمّلی با یکدیگر دارند که باعث می شود تحت عناوین گوناگونی مانند: داستان های سایبرپانک، رئالیسم جادویی، فراداستان، فراداستان تاریخ نگارانه و... شناخته شوند. داستان های پسامدرن با گرایش به سمت یکی از این جوانب نگاشته می شود؛ اما پژوهش حاضر در صدد بررسی یکی از رمان های فارسی به نام «صورتک های تسلیم» اثر محمّد ایوبی است که ویژگی های پسامدرنیستی موجود در آن چند جانبه و بر مبنای گرایش های متنوّع این نوع داستانی نگاشته شده است. بخش هایی از این رمان را می توان در مکتب رئالیسم جادویی گنجاند؛ از سویی این رمان یک اثر فراداستانی است و از سوی دیگر با رویکردی که نسبت به تاریخ برمی گزیند می تواند یک اثر فراداستان تاریخنگارانه نیز به شمار آید. پژوهش حاضر با اشاره به ویژگی های رئالیسم جادویی و ماهیت فراداستانی اثر با تکیه بر یکی از وجوه داستان های پسامدرنیستی که بر مبنای تحریف تاریخ و به سخره گرفتن آنچه واقعیّت های تاریخی خوانده می شود نگاشته شده است. این پژوهش با تأکید بر نظریات لیندا هاچن به بررسی رمان صورتک های تسلیم پرداخته است. بر مبنای این پژوهش، ویژگی هایی مانند: آشکارسازی تکنیک های داستانی، تکثّر زاویه ی دید، راوی غیر قابل اعتماد، تاریخ مجعول، زمان پریشی، بینامتنیت، آیرونی و... در این رمان وجود دارد که با بی اعتبار نشان دادن تاریخ به مقابله با گفتمان های مسلّط تاریخی بر می خیزد و وجه فراداستان تاریخ نگارانه را در اثر بسیار پررنگ نشان میدهد.
Postmodern novels are a specific kind of contemporary novels. They are based on a wide diversity of tendencies which, albeit subsumed under some common aims and objectives, brought about profound novelistic differences among them and attributed them such different titles as Syberpanic novels, magic realism, metafiction, historiographic metafiction, etc. Basically, postmodern novels are oriented to one of such tendencies. However, the primary concern of the present article is the study of a Persian novel entitled as Sooratakhaye Taslim by Mohammad Ayoobi whose postmodern features are multilateral and based on a variety of tendencies. Whereas in some aspects the novel is magic realist, in some other it is a metafiction and also in some other, thanks to its historical orientation is a historiographic metafiction. In this context, the present research, highlighting the magic realist and metafiction aspects of the novel, focuses on one of the postmodern aspects of the novel which is based on the manipulation of history and the parody of what is called the historical facts in the novel. The research is written in applied form and in the light of Linda Hutcheon’s theory. The research demonstrated that there are such features in this novel as specific novelistic techniques, multiplicity of points of view, unreliable narrator, fake history, anachronism, intertextuality, irony, discrediting history, challenge the dominant historical discourses and highlight its historiographic Metafictional aspect.
ملخص الجهاز:
در ميان آثار داستاني در ايران نيز کم نيستند آثاري کـه بـا اين رويکرد و نگاه به تاريخ نگاشته شده اند؛ يکي از اين آثار رمان «صورتک هاي تسليم » اثر محمد ايوبي است که در پژوهش حاضـر بـا تبيـين ايـن نگـاه و بـر اساس نظريه ي ليندا هاچن بررسي ميشود.
رمـان صـورتک - هاي تسليم رماني است که در آن تنها بـا يـک گـرايش پسامدرنيسـتي مواجـه نيستيم ، اين اثر رماني است که گرايش هاي مختلف داستان پسامدرن همچـون فراداستان ، رئاليسم جادويي و فراداستان تاريخ نگارانـه در آن مشـهود اسـت ؛ از اين جهت پژوهش حاضر پسامدرنيسم چند جانبـه ي موجـود در ايـن اثـر را بـا تأکيد بر فراداستان تاريخ نگارانه ، مورد بحث و بررسي قرار ميدهـد؛ زيـرا علـي رغم نمود رويکردهاي مختلـف داسـتان هـاي پسامدرنيسـتي در ايـن اثـر، ورود مسايل تاريخي،تحريف تاريخ و به سخره گرفتن تاريخ نگاشته شده در ايـن اثـر بسيار پر رنگ تر از ساير ويژگـيهـا خـود را مـينمايانـد.
اما حيطه ي نقد عملـي فراداسـتان تـاريخ نگارانه نيز از جمله حيطه هايي است که در نقد آکادميک آثـار داسـتاني ايـران بسيار مغفول مانده است و تعداد محدودي از آثار بـا رويکـرد ايـن چنينـي و بـر اساس ديدگاه ليندا هاچن مورد بحث و بررسي قرار گرفته انـد کـه از آن جملـه ميتوان به رويکرد پسامدرنيستي در بررسي داستان کوتاه ميزگرد اثـر سـيمين دانشور اشاره کرد که در جلد سوم کتاب داستان کوتاه در ايران بـه بررسـي آن پرداخته شده است (پاينـده ، ١٣٩٠، ج ٣، ٤١٨-٤٢٩).