خلاصة:
عزاداری حسینی، عنوان یکی از آیینها و مراسمات تعزیهای است که هر ساله با آغاز ماه محرم هجری قمری با هدف بزرگداشت و اکرام واقعه عاشورای سال ۶۱ ه.ق در میان مسلمانان و به ویژه شیعیان و در بسیاری از کشورهای جهان برگزار میگردد. این مراسم غالبا با اعمال و مناسک مختلفی چون نوحهسرایی، مرثیهخوانی، ذکر مصیبتها و اندوهها، دلاوریها و رشادتهای امام حسین علیه السّلام و یارانش همراه است.
همانطور که میدانیم در طول تاریخ، جنگها و نزاعهای بسیاری در اقوام و ملل مختلف با اهداف گوناگون روی داده که به جرات میتوان گفت اغلب آنها سبب تخریب و فساد و تعدی به حقوق انسانها بوده است. در حالیکه قریب به یقین اکثر آنها، هدف جنگ را دفاع از ارزشها و نیز امری مقدس جلوه داده و علاوه بر آن مدعی ایجاد اصلاح و صلح نیز بودهاند!
دین اسلام نیز از سویی جنگ و جهاد را (با توجه به شرایط خاص آن) امری مقدس دانسته و به طور خاص واقعه عاشورا را به عنوان یک قیام ارزشمند معرفی و عزاداران حسینی را تحسین میکند و از سویی دیگر، خود را دین رحمت و پیامآور صلح و صفا معرفی کرده و بدان دستور میدهد. به این مناسبت در مقال حاضر مسایلی پیرامون ارتباط، تحقق و جمعپذیری جنگ و صلح در آن واحد مورد بررسی قرار گرفته در حالیکه این دو مقوله در اذهان بشر، معمولا در تضاد و تقابل با هم انگاشته میشوند. به دنبال آن سهم و نقش عزاداری حسینی در گسترش و تبلیغ ارزشهایی مانند صلح جهانی مورد واکاوی قرار میگیرد.
برای روشن شدن مساله فوق، ابتدا مقدماتی در تعریف صلح بیان خواهیم کرد و سپس به بررسی اهداف واقعه عاشورا و عزاداری و ارتباط آن با گسترش صلح جهانی میپردازیم.
ملخص الجهاز:
دین اسلام نیز از سویی جنگ و جهاد را (با توجه به شرایط خاص آن) امری مقدس دانسته و به طور خاص واقعة عاشورا را به عنوان یک قیام ارزشمند معرفی و عزاداران حسینی را تحسین میکند و از سویی دیگر، خود را دین رحمت و پیامآور صلح و صفا مدرس و عضو هیئت علمی مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس( مشهد.
با اين مقدمه نوشتار حاضر درصدد پاسخگويي به سؤالات ذیل است: - آیا با توجه به شرایط موجود، راهی برای رسیدن به صلح پایدار جهانی وجود دارد؟ - صلح جهانی در اسلام چه معنا و جایگاهی دارد؟ - نقش الگوها و مراسم مذهبی مانند عزاداری حسینی در این بین چیست؟ واژه شناسی «صلح» در لغت به معنای آشتی و سازش بوده و در مقابل حرب و جنگ آمده است.
سید قطب در کتاب «زیربنای صلح جهانی» نتیجهگیری خود را این طور بیان میدارد: «صلحی که اسلام میخواهد، نسبت به آن معنایی که اکنون در میان دولتها متعارف است، فرق داشته و صلح اسلامی به معنای همزیستی و سازشی است که عدالت اجتماعی و امنیت عمومی برای مردم را برقرار سازد و نه صرف خودداری از جنگ به هر قیمتی که تمام شود، حتی در حالی که اهریمن ظلم و فساد، بال و پرش را روی مردم گسترده باشد (سید قطب، 1355، ص 62).
عزاداری و مرثیة حسینی اگر به شیوة صحیح و در چارچوب و حدود شرعی و اخلاقی آن صورت پذیرد، نتایج مثبت عمیق و بسیار نیکی را در جامعه و نیز در سطح جهانی خواهد گذاشت که یکی از نمونههای آن را میتوان توسعة صلح و اصلاح در جهان دانست که خود از بزرگترین آرمانهای بشریت در طول تاریخ بوده است.