ملخص الجهاز:
"خواجه کمال برای ارائهء افکار خویش به تاریخ شاهان قدیم ایران زمین توجه مخصوص کرده و بیسبب نیست که در غزلهایش نامهای شاهان و قهرمانان تاریخی و اساطیری چون،جمشید، *شاعر،بدون تردید،از پیشرفتهای علم تاریخنگاری زمان خویش آگاه بوده و در مشخص کردن نقش افراد تاریخی و مقام برخی از امرای زمانش به گفتههای مورخین اسلامی تکیه کرده است.
همین نزدیکی به مردم و آزاداندیشی او باعث شده است که شاعر،ناآرامی و نابسامانی روزگار را در بسیاری از غزلهای خود آشکار کند و بزبان بیاورد،مانند اینکه گوید: مانند گنج ایمن نتوان نشست از چشم و زلف او که در هر گوشه شور است(4) یا اینکه: افتاد دل از پا و ندانم ز چه افتاد فریاد ز شرح که ملول است ز فریاد هر خانه که در کوی طرب ساخته بودیم سیلاب غمی آمد و برکند ز بنیاد(5) انعکاس برخی از حوادث روزگار در نظم *خواجه کمال الدین هیچگاه بیان حوادث تاریخی را هدف اصلی خویش قرار نداده،بلکه لحظههای تاریخی گذشته یا واقعیات تاریخ گذشته و واقعیات زمان خویش را با پیوستگی به عرفان و تصوف بیان کرده است."