خلاصة:
زمینه و هدف: در دوره های مشروطه و پهلوی که تحولات و دگرگونیهای گسترده ای در عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران بوجود آمد، گیلان یکی از مناطقی بود که بطور مستقیم در این تحولات دخالت داشت. روشنفکران گیلانی عمدتا ازطریق نشریات و روزنامه ها با مردم ارتباط برقرار میکردند و به نقد قدرت و نابسامانیهای سیاسی و اجتماعی میپرداختند. مشهورترین روزنامه های عصر مشروطه و پهلوی که در گیلان منشر میشد و به دلیل طنزپردازیهای ویژه از اقبال عمومی بینظیری برخوردار بود، عبارت بودند از: خیرالکلام، جنگل، نسیم شمال، طلوع، و هفگز. در این مقاله مهمترین سازوکارهای ایجاد طنز در روزنامه های مذکور تحلیل و بررسی شده است.
روش مطالعه: مقالۀ حاضر درصدد است ازطریق تحلیل پنج روزنامۀ عصر مشروطه و پهلوی و بررسی مشخصه های سبک طنز آنها به روش توصیفی ـ تحلیلی، مهمترین شگردهای ایجاد طنز را در این روزنامه ها واکاوی نماید.
یافته ها: تمامی پنج روزنامۀ مذکور از ابزارهای گوناگون و تقریبا مشابهی در زمینۀ ایجاد طنز بهره برده اند. طنز در این روزنامه ها غالبا در جهت انتقاد از اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و به منظور اصلاح این شرایط بکار رفته است. در ضمن پیکان گزندۀ طنز در این متون نه تنها شرایط، بلکه اشخاص و نهادهایی را که مسبب ایجاد این شرایط هستند، نشانه رفته است.
نتیجه گیری: اصلیترین سازوکارهای سبک طنزپردازی در روزنامه های این دوره عبارت است از: 1) استفاده از ضرب المثل؛ 2) کاربرد زبان محاوره ای؛ 3) بکارگیری القاب و عناوین تهکّم آمیز؛ 4) استفاده از شگردهای آیرونیک؛ 5) ناداننمایی؛ 6) فابل؛ 7) تناقض؛ 8) بازیهای زبانی؛ و 9) مهملنویسی.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: In the constitutional and Pahlavi periods, when there were extensive changes and transformations in the political, social and cultural spheres of Iran, Gilan was one of the regions that was directly involved in these developments. Gilani intellectuals communicated with the people mainly through publications and newspapers, and criticized power and political and social unrest. The most famous newspapers of the Constitutional and Pahlavi eras that were published in Gilan and enjoyed unparalleled public popularity due to their special satire were: Khair al-Kalam, Jangal, Nasim Shomal, Tolo, and Hafgaz. In this article, the most important mechanisms of creating humor in the mentioned newspapers have been analyzed and studied.
METHODOLOGY: The present article intends to analyze the most important techniques of creating humor in these newspapers by analyzing five newspapers of the Constitutional and Pahlavi eras and examining the characteristics of their humor style in a descriptive-analytical manner.
FINDINGS: All five newspapers used different and almost similar tools in creating humor. Humor in these newspapers is often used to criticize the political, social, economic and cultural situation and has been used to rectify the situation. At the same time, the biting arrow of humor in these texts has targeted not only the conditions, but also the persons and institutions that are causing these conditions.
CONCLUSION: The main mechanisms of satire style in the newspapers of this period are: 1) the use of proverbs; 2) the use of colloquial language; 3) the use of titles and titles; 4) use of ironic tricks; 5) Ignorance; 6) Fable; 7) contradiction; 8) language games; And 9) neglect.
ملخص الجهاز:
بررسي سبک طنزپردازي در روزنامه هاي گيلان در عصر مشروطه و پهلوي (مطالعۀ موردي: خيرالکلام ، جنگل ، نسيم شمال ، طلوع ، و هفگز) آتوسا پدرام ١، وجيهه ترکماني باراندوزي ١*، فيروز فاضلي ٢، نعيمه کيالاشکي ١ ١- گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد چالوس ، دانشگاه آزاد اسلامي، چالوس ، ايران .
روش مطالعه : مقالۀ حاضر درصدد است ازطريق تحليل پنج روزنامۀ عصر مشروطه و پهلوي و بررسي مشخصه هاي سبک طنز آنها به روش توصيفي ـ تحليلي، مهمترين شگردهاي ايجاد طنز را در اين روزنامه ها واکاوي نمايد.
هدف از نگارش اين مقاله بررسي سبک طنزپردازي در تعدادي از روزنامه هاي گيلان در عصر مشروطه و پهلوي از جمله خيرالکلام ، جنگل ، نسيم شمال ، طلوع و هفگز است .
از آنجا که تاکنون سبک طنزپردازي نشريات فوق بررسي نشده ، انجام چنين پژوهشي ضرورت دارد؛ زيرا مقالۀ حاضر درصدد است ازطريق تحليل پنج روزنامۀ عصر مشروطه و پهلوي و نيز بررسي مشخصه هاي سبکي طنز آنها به روش توصيفي ـ تحليلي، مهمترين شگردهاي ايجاد طنز را در اين روزنامه ها واکاوي نمايد و به اين سؤال پاسخ دهد که سبک طنزپردازي روزنامه هاي مذکور بر پايۀ کدام سازوکارهاي ادبي شکل گرفته است ؟ لازم به ذکر است که ابتدا هريک از روزنامه هاي مورد تحقيق ، بطور مختصر معرفي گرديده ، سپس نمونه هاي گزينش شده ذيل عناوين کاربرد ضرب المثل ، زبان محاوره ، القاب تهکم آميز، شگردهاي آيرونيک ، نادان نمايي، مهمل نويسي، استفاده از فابل ، تناقض گويي، و بازيهاي زباني و لفظي تحليل و بررسي شده است .