خلاصة:
در این مطالعه، تصویری کامل از فعالیت پنج دورة شورای اسلامی شهر مشهد دربارة «شهر و معلولان در شهر مشهد» ارائه شده است. شیوة مطالعه توصیفی-تحلیلی بوده و با بهرهگیری از روشهای کمی-کیفی انجام شده است. در گام اول، با مطالعة منابع داخلی و خارجی، جهتگیریهای کلی برنامهریزیها در راستای حضور معلولان در فضای شهر مشخص شد. در ادامه، در قالب تکنیکهای تحلیل فضایی، الگوی پراکنش معلولان در شهر مشهد سنجیده شد. نتایج بیانگر الگوی خوشهای در استقرار توانیابان در شهر و ضرورت توجه به این الگو در برنامهریزیها را مطرح کرده است. سپس با مراجعه به آرشیو مصوبات شورا (شامل 4530 مصوبه و بررسی هریک از آنها) به شناسایی مصوبات مرتبط با معلولان، شامل 89 مصوبه (96/1 درصد کل مصوبات و میانگین ۱۸ مصوبه برای هر دوره) و ذخیرهسازی آنها در فایل اکسل اقدام شد. دستهبندی از دادهها با استفاده از روشهای آمار توصیفی صورت گرفت. در ادامه بهرهگیری از روش تحلیل محتوا (در قالب کدگذاری باز، محوری و انتخابی)، رویکردهای حاکم بر برنامهریزی هر دوره و درنهایت کل دوره دربارة ارتقای فضای شهر برای توانیابان را آشکار کرد. نتایج در کدگذاری باز، شناسایی ۱۲ موضوع کلیدی در کدگذاری محوری، چهار محور مهم و در کدگذاری انتخابی، سه مقولة مرکزی حضورپذیری، توجه به نیازهای اولیه و توجه به ارتقای جایگاه اجتماعی، سلامت و بهداشت توانیابان بود. تفسیر اطلاعات، حاکی از تغییر در رویکردهای هر دوره شورا در موضوعات گوناگون بود. نتایج بیانگر نبود رویکرد منسجم و هماهنگ در دورههای موردنظر در مواجهه با معلولان در فضای شهر مشهد است. از دیگر سو، محور رویکردها، عمدتاً حمایتی (تکیه بر وابستگی فرد توانیاب به دیگران در فضا)، بهجای مناسبسازی (تکیه بر بهبود وضعیت فضای شهر برای حضور قائم به ذات و مستقل فرد توانیاب) است. در همین راستا پیشنهادهایی در قالب سه دورة زمانی کوتاه، میانمدت و بلندمدت ارائه شده است.
This study seeks to provide a complete picture of the activities of the 5 terms of the Islamic Council of Mashhad regarding the "city and the disabled in the city of Mashhad."The study method is descriptive and analytical in which quantitative and qualitative methods have been used. In the first step, by studying the internal and Latin sources, Then, using spatial analysis techniques, we tried to measure the distribution pattern of the disabled in Mashhad. Then, by referring to the council approvals archive (including 4530 approvals and reviewing them one by one), the approvals related to the disabled were identified, including 89 approvals and saved them in an Excel file. We used descriptive statistics methods to categorize the data. Then using the content analysis method (in the form of open, axial and selective coding), Results in open coding; Identify 12 key issues, in axial coding; 4 important axes and in selective coding; 3 central categories: 1) attendance 2) attention to basic needs and 3) attention to promoting social status, health and hygiene of the disabled. Interpretation of information showed changes in the approaches of each council period on various issues. The results showed that there is no coherent and coordinated approach in all periods in dealing with the disabled in the city of Mashhad. It is necessary to adopt coordinated and comprehensive approaches in dealing with people with disabilities in the city. It is necessary to adopt coordinated and comprehensive approaches in dealing with people with disabilities in the city.
ملخص الجهاز:
مطالعات صورت گرفته محورهاي اساسي برنامه ريزي براي توان يابان در فضاي شهري را در حوزه هايي مانند ايمني و امنيت فضا (٢٠٢٠ ,Edwards)، قابليت دسترسي و شمول پذيري شهري (دستور کار توسعۀ جديد شهري) ( Committee ٢٠١٨ ,(CRPD)on the Rights of Persons with Disabilities )، نگاه ويژه رهبران و تصميم سازان شهري بر تصميم گيري و تصميم سازي در فضاي شهر بر پايۀ مشارکت همۀ افراد از جمله توان يابان براساس برنامۀ اسکان سازمان ملل (٢٠٠٧ ,United Nations Human Settlements Programme)، ارتقاي فعاليت هاي بازتواني در فضاي شهر (٢٠١٩ ,Han)، توجه به شمول اجتماعي در شهر (٢٠٢٠ ,Holstein &Rachele, Wiesel, )، شهر دوستدار معلولان (٢٠١٤ ,European Union)، مناسب سازي فضاي شهر و کاهش محروميت اجتماعي را نشان مي دهد (خزايي، اماني و داورپناه ، ١٣٩٧).
دستاوردهاي نظري: ارزيابي يافته هاي مطالعه در شهر مشهد نشان دهندة نگرش مثبت و توجه به موضوع توان يابان در نگاه هاي برنامه ريزي در قالب مصوبات است که اين موضوع هم راستا با يافته ها و توصيه هاي زير است : 2018 ,CRPD()Committee on the Rights of Persons with Disabilities ، &Rachele, Wiesel, ٢٠٢٠ ,Holstein، دفتر انتشارات اتحاديه اروپا، ٢٠١٤ و ,United Nations Human Settlements Programme .
(2019 موضوع شيوة شموليت در مصوبات بيانگر گذر از نگاه هاي فردي به نگاه هاي جمعي است که در نگاه اول هم راستا با مطالعات (CRPD)Committee on the Rights of Persons with Disabilities (٢٠١٨)، United Nations Human Settlements Programme (٢٠٠٧) و همچنين پروژه شهر گيلونگ (٢٠١٩ ,Tucker &Kelly ) و مطالعۀ وزيري و همکاران (٢٠١٤) است ، اما از منظري دقيق تر، انطباق نداشتن مقياس هاي مصوبات با پراکنش فضايي توان يابان در شهر مشهد را نشان ميدهد که اين هم راستايي را به چالش مي کشاند.