اصول حاکم بر تربیت فرزند از منظر سیره تربیتی والدها قرآن کریم مقالة

یکی از اساسی‌ترین مسائل هر عصری مسئله تربیت فرزند است که باید بر طبق اصول و روش‌های منطبق بر فطرت کودک انجام شود. قرآن کریم موثق‌ترین منبع در این زمینه است‌. لذا پژوهش حاضر با هدف «بررسی اصول حاکم بر تربیت فرزند از منظر سیره تربیتی والدهای قرآن کریم» انجام گرفت. این پژوهش از نوع کیفی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و به شیوه تحلیل محتوا انجام شده است. روش نمونه‌گیری هدفمند بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از استدلال یا استنتاج انجام شد. در نتایج پژوهش حاضر باید گفت قرآن کریم سیر منظمی را در سیره تربیتی والدهای قرآنی به تصویر می‌کشاند که در پژوهش حاضر در قالب 58 اصل تحت یک سیر تربیتی از دوره قبل از تولد کودک تا دوره جوانی و بزرگسالی (اعم از مرحله قبل از تولد، نوزادی، کودکی، نوجوانی و بزرگسالی) استخراج شدند و در دو بخش اصول حاکم بر تربیت قبل از تولد فرزند و اصول حاکم بر تربیت پس از تولد فرزند قرار گرفتند. در بخش اصول حاکم بر تربیت قبل از تولد فرزند: طلب فرزند صالح از خداوند، اهمیت ندادن به جنسیت و مواردی دیگر، در نتایج اصول حاکم بر پس از تولد فرزند: تأمین آسایش جسمی و روانی مادر و مواردی دیگر و در دوره کودکی، نوجوانی و جوانی اصولی چون هدایت فرزند به سمت توحید، محبت ورزیدن به او، حفظ عدالت، شرایط مستقل بار آوردن کودک، توجه به آزادی بیان در فرزند، توجه به دوری از خودنمایی فرزند و مواردی دیگر استخراج شدند. بکارگیری اصول تربیتی پژوهش حاضر می‌تواند والدین را در تربیت مطلوب کودک یاری دهد.

One of the most fundamental issues of any age is the issue of child rearing, which should be done according to the principles and methods in accordance with the nature of the child. The Holy Quran is the most reliable source in this regard. Therefore, the present study was conducted with the aim of "examining the principles governing the upbringing of children from the perspective of the educational life of parents of the Holy Quran." This research is qualitative. The research method is descriptive-analytical and content analysis. The sampling method was purposive. Data analysis was also performed using reasoning or inference. In the results of the present study, it should be said that the Holy Quran depicts a regular course in the educational life of Quranic parents. Infancy, childhood, adolescence, and adulthood) were extracted and divided into two sections: principles governing prenatal education and principles governing postnatal education. In the section on the principles governing pre-birth education: Asking a righteous child from God, not caring about gender and other things, in the results of the principles governing the birth of a child:Providing physical and mental comfort to the mother and other things and in childhood, adolescence and youth principles such as guiding the child to monotheism, loving him, maintaining justice, independent conditions of childbearing, attention to freedom of expression in the child, attention to distance from Child's ostentation and other cases were extracted. Applying the educational principles of the present study can help parents in the optimal education of the child.

در قرآن کریم، نظام تربیتی خاصی برای هدایت و تربیت فرزندان این اسوه‎ها به‌دست والدهایشان وجود دارد؛ مثلاً این نظام، مطابق با آیۀ «فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا» (مریم، 5)، مراحل قبل‌از تولد فرزند (از وقتی زکریا فرزندی صالح را از خدا طلب می‎کند)، مطابق با آیۀ «فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى‏ جِذْعِ النَّخْلَةِ قالَتْ يا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هذا وَ كُنْتُ نَسْياً مَنْسِيًّا» (مریم، 23) و به‌طور کلی، در برخی آیات مرتبط با حضرت مریم (س) و مادر حضرت موسی (ع)، مراحل نوزادی و درنهایت، مطابق با آیاتی همچون «أَرْسِلْهُ مَعَنا غَداً يَرْتَعْ وَ يَلْعَب‏» (یوسف، 12)، مراحل کودکی و مطابق با آیات متعدد دیگر که در بخش یافته‎های تحقیق خواهد آمد، دوره‌های نوجوانی و بزرگ‏سالی فرزندان را دربر می‎گیرد. نمونه‎گیری با استفاده از روش هدفمند انجام شده است؛ بدین شرح که در مرحلۀ اول، آیات مرتبط با اسوه‌های والد- فرزند ازجمله حضرت نوح (ع)، حضرت ابراهیم (ع)، حضرت یعقوب (ع)، حضرت مریم (س)، حضرت زکریا (ع)، حضرت شعیب (ع)، مادر حضرت موسی (ع)، پیامبر اسلام (ص) و لقمان، و رفتارهای آنان با Christenes فرزندانشان به‌دقت خوانده، بررسی و استخراج شدند؛ سپس مقولات موردنظر در این آیات شناسایی و هرکدام در فیش‌های مستقل ثبت و طبقه‌بندی شدند؛ درضمن، برای یافتن معنا و تفسیر هر مقوله به تفاسیر نیز مراجعه کردیم و در بیشتر موارد ذیل هر مقوله، زیرمقولات نیز دسته‌بندی شدند. اصل 1همیتِ داشتن فرزند و طلب‌کردن فرزند صالح از خداوند متعال درپی بررسی سیرۀ اانبیای الهی و ازجمله اسوه‌های والد قرآنی درمی‌یابیم داشتن فرزندان نیک و صالح، یکی از مهم‌ترین خواسته‌های آن‏ها از خداوند متعال بوده است و توجه بسیار زیاد آنان به این مسئله و درنهایت، اجابت‌شدن دعاهایشان نشان می‌دهد دعاکردن به درگاه الهی، سبب اعطای فرزند صالح و بلکه فراتر از آن، ذریه‌ای پاک ازسوی خدا به والدین می‌شود.