خلاصة:
گرچه مطابق پارهای از روایات و آیات قرآنی، مشروعیّت مجازات حبس فیالجمله قابل اثبات است، چالش اصلی آن است که اعمال این مجازات در پارهای موارد با رعایت حقوق افراد دیگری در تعارض بهنظر میرسد؛ مانند حبس مادر مجرم که با حقوق کودک و حبس سرپرست بزهکار خانوار که با حقوق همسر و فرزندان وی بهدلیل وارد شدن آسیبهای فراوان بر آنان تعارض آشکار دارد. آنچه به ذهن تبادر میکند، ارائۀ راهکار و حلوفصل تعارض قاعدۀ وزر با اجرای کیفر حبس است. در پژوهش حاضر ضمن تبیین ابعاد کیفر حبس و همچنین تبیین قاعدۀ وزر که متضمّن مفهوم اصل شخصی بودن مجازاتهاست، درصدد پاسخ به این تعارض هستیم و با عنایت به منابع فقهی و کتابهای معتبر روایی، به این نتیجه میرسد که قاعدۀ وزر (یا اصل شخصی بودن مجازات) یک اصل استثناناپذیر است و کیفر حبس صرفاً باید در موارد محدود اعمال شود و در تعارض حبس و قاعدۀ وزر، قاعدۀ وزر حاکم خواهد بوده و مجازات حبس اجرا نخواهد شد.
Although, according to a number of Islamic traditions and Quranic verses, the legitimacy of the imprisonment can be verified briefly, the main challenge is that the imposition of this punishment in some cases appears to conflict with the rights of others, such as the incarceration of the offender's mother which is in violation of the rights of the child and the imprisonment of a criminal householder which is in conflict with the rights of his wife and children due to significant damage sustained by them. What comes to the mind is providing a solution to the conflict and settling the dispute of the rules of the Wizr through execution of the sentence of imprisonment. The present research, while explaining the dimensions of the imprisonment, as well as the explanation of the rule of Wizr which implies the concept of the principle of personal punishment, seeks to answer these conflict. According to jurisprudential sources and well-known narrative books, it is concluded that the rule of Wizr (the principle of the personal punishment) is an unexceptionable principle, and the imprisonment should be executed only in limited cases. In the conflict of the imprisonment and the rule of the Wizr, the rule of Wizr shall be governed and the sentence of imprisonment shall not be executed.
ملخص الجهاز:
دانشجوي دکتري فقه و مباني حقوق اسلامي دانشگاه سمنان (تاريخ دريافت : ١٣٩٧/١٠/٠٢؛ تاريخ پذيرش : ٣٠ /١٣٩٨/٠٢) چکيده گرچه مطابق پاره اي از روايات و آيات قرآني، مشروعيت مجازات حبس في الجمله قابل اثبات اسـت ، چـالش اصـلي آن است که اعمال اين مجازات در پاره اي موارد با رعايت حقوق افراد ديگري در تعارض به نظر مي رسد؛ مانند حبس مـادر مجرم که با حقوق کودک و حبس سرپرست بزهکار خانوار که بـا حقـوق همسـر و فرزنـدان وي بـه دليـل وارد شـدن آسيب هاي فراوان بر آنان تعارض آشکار دارد.
دلايل استثناناپذيري قاعدة وزر عبارت اند از: دليل اول - رويکرد محدود و استثنايي اسلام به حبس به عنوان يک ابـزار کيفـر: بـا مروري بر آيات قرآن کريم و دقت در سنت و سيرة معصومين (ع ) به خصوص دوران پيامبر اکرم (ص ) و حضرت علي(ع ) به اين نتيجه مي رسـيم کـه در نظـام جزايـي اسـلام ، زنـدان به عنوان يک مجازات در رديف ساير مجازات ها قرار نگرفته و جز در موارد خـاص مـورد توجه واقع نشده است و اغلب يا براي تحقيق بوده است ، مانند زنداني کردن شخص مـتهم به اين انگيزه که حقيقت موضوع آشکار شود که در اصطلاح ، «بازداشت موقـت » نـام دارد؛ يا دفع شر زنداني از مردم و نه به عنوان حد و تعزير.