خلاصة:
تفاسیر روایی متعددی به قلم دانشمندان شیعه و اهل‌سنت تالیف شده‌اند. یکی از تفسیرهای روایی در عصر
کنونی» کتاب التفسیر الاثری الجامع تالیف مرحوم آیت‌اله محمدهادی معرفت است. این تفسیر از جهاتی
قابل بررسی است: یکی از این جهات» روش مولف در این تفسیر است. روش ایشان از عناصری تشکیل
یافته است؛ مانند مبادی تصوریه (مفاهیم) و تصدیقیه (مفروضات) و سازوکارها و فرایندها. در این مقاله تنها
عناصر یادشده تبیین می گردد. ابتدا پیش‌فرض‌های تفسیری آیت‌اله معرفت در دو مبحث مبادی تصوریه
(مفاهیم) و مبادی تصدیقیه (مفروضات) بیان می‌شود. مبادی تصوریه در قالب هفت مفهوم و مبادی
تصدیقیه در قالب چهارده مفروض تبیین شده است. در بخش بعدی روش‌های آسیب‌زدایی از تفسیر اثری
بیان می گردد. ایشان پنج روش برای آسیب‌زدایی از تفسیر اثری نام می‌برد و دو روش را توضیح می‌دهد.
سپس در فرایندی سه‌گانه روش دستیابی به معنای آیات در التفسیر الری الجامع بیان می‌شود. در قسمت
سوم گرایش تفسیر از طریق بررسی و تحلیل آماری عنوان‌های مطالب تبیین می‌شود. براساس تحلیل ۷۳۸
عنوان» گرایش تفسیری آیت‌الّه معرفت به ترتیب اخلاقی» فقهی و سپس کلامی و علوم قرآنی است
Jame'
Saeed Bahmani1
Received: 11/07/2021 Accepted: 22/02/2022
Abstract
Shiite and Sunni scholars have authored numerous narrative interpretations
of the Qur’an. One of the narrative interpretations in the present era is the
book Al-Tafsir Al-Athari Al-Jame ’ written by the late Ayatollah Mohammad
Hadi Ma’refat. This interpretation can be examined in several aspects: One
of these aspects is the author’s method in this interpretation. His method is
composed of elements such as imaginary principles (concepts), affirmative
principles (assumptions), and mechanisms and processes. In this study, only
the mentioned elements are explained. First, the interpretive assumptions
of Ayatollah Ma’refat are dealt with in two topics: imaginary principles
(concepts) and affirmative principles (assumptions). Imaginary principles
are explained in the form of seven concepts and affirmative principles in the
form of fourteen assumptions. The next section focuses on the methods of
removing harm in the book. He mentions five methods for removing harm
in the book and explains two methods. Then, in a threefold process, the
method of finding the meaning of the verses is stated in the book Al-Tafsir
Al-Athari Al-Jame ’. In the third section, the tendency of interpretation is
explained through statistical analysis and examination of titles. Based on
the analysis of 738 titles, the interpretive tendency of Ayatollah Ma’refat is
moral, jurisprudential and then theological and based on Qur’anic sciences,
respectively.
ملخص الجهاز:
آیت‌الله معرفت مطالب مورد نظر خود در این تفسیر را در ذیل 738 عنوان بیان کرده است.
رویکرد این مقاله تبیینی است؛ بدین معنی که بر تبیین مفاهیم، پیش‌فرض‌ها، سازوکارها و فرایندهایی که آیت‌الله معرفت برای تفسیر قرآن کریم بیان می‌کند، متمرکز است؛ ازاین‌رو به هیچ‌وجه به نقد روش ایشان پرداخته نمی‌شود.
بسا نکاتی در مطالب و داده‌ها به چشم می‌خورد که شایسته نقد است؛ چنان‌که آیت‌الله معرفت پنج روش برای آسیب‌زدایی تفسیر اثری نام می‌برد؛ ولی تنها درباره دو روش «عرضه روایات به قرآن» و «عرضه روایات به سنت» توضیح می‌دهد.
4. پایان‌نامه بررسی مبانی و روش تفسیر آیت‌الله معرفت در التفسیر الاثری الجامع از الهام جعفرمنش در دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی قم در سال 1388.
او بطن را مطابق معنی چهارم از معانی چهارگانه تأویل می‌داند که عبارت است از مفهوم عام برگرفته از فحوای دلالت آیه‌ای که برای موردی خاص وارد شده است؛ زیرا «العبرة بعموم اللفظ لابخصوص المورد»؛ گستره لفظ معتبر است، نه خصوصیت مورد (معرفت، 1388، ج9، ص 23).
روش دستیابی به معنی آیات در التفسیر الأثری الجامع آیت‌الله معرفت روش تفسیر خود را در سه فرایند زیر خلاصه کرده است: یکم: ارائه آیه براساس دلالت درونی در چارچوب خودِ آیه و سپس آیات دیگر؛ اگر این دلایل کافی نبود، برای رفع ابهام و مشکلات قرائن و شواهد در آیات دیگر دنبال می‌شود؛ زیرا «بعضی از قرآن با بعضی از آن به سخن می‌آید و بعضی بر بعضی دیگر گواهی می‌دهد».
The method of Ayatollah Maaref in the book "Al-Tafsir al-Athari al-Jame', Journal of Quranic Researches, 15(62), pp.
(
, 
, 
)
