خلاصة:
نوشته های باقی مانده از دوره هزار ساله ایلامی قدیم، از حدود ۲۵۰۰ تا ۱۵۰۰ ق م. به زبان ایلامی نادر هستند، اما از شوش در دوره سوکل مخ ها؛ یعنی نیمه اول هزاره دوم ق م. چند صد سند حقوقی به جا مانده است که منبعی دست اول برای مطالعه تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایلام فراهم می کند. مقاله حاضر در ضمن ویرایش و ترجمه فارسی و انگلیسی دو سند مشارکت برای سفرهای تجاری، به تحلیل شکل و محتوای این اسناد پرداخته و چنین مطالعه تطبیقی با قانون حمورابی که تقریبا همزمان با اسناد شوش بوده است، نکات تازه ای را درباره مقررات کلی راجع به سفرهای تجاری نشان می دهد. به نظر می رسد که اگر خسارت ناشی از حمله دشمن یعنی حملات مسلحانه بود، طبق قواعد کلی تاجر مسوول از دست رفتن سرمایه نبوده است. از سوی دیگر، شروط مقرر در قراردادها، اعمال این قاعده کلی را ظاهرا محدود می کرده است. علاوه براین اسناد حاضر اطلاعات تازه ای راجع به نقش اقتصادی معابد به دست می دهند.
ملخص الجهاز:
مقالۀ حاضردر ضمن ويرايش و ترجمـۀ فارسي و انگليسي دو سند مشارکـت براي سفرهاي تجـاري، به تحليـل شکل و محتواي اين اسنـاد پرداخته و چنين مطالعۀ تطبيقي با قانون حمورابي که تقريبا همزمان با اسناد شوش بوده است ، نکات تازه اي را دربارة مقررات کلي راجع به سفرهاي تجاري نشان مي دهد.
ونسان شيل (٢) آشورشناس برجستهۀ فرانسوي است که سال ها کتيبه شناس هيات باستان شناسان فرانسوي در ايران بودو بسياري از کتيبه - هاي مهم به دست آمده از شوش (مثلا قانون حمورابي ) را وي براي نخستين بار نسخه برداري کرد.
در مورد سابقه تحقيق بر روي اسناد شوش به اختصار اشاره مي کنيم که در سال ١٩٦٢، دو تحقيق مهم دربارة دستور زبان اکدي شوش و ويژگي هاي نگارشي آن منتشرشد ( De ١٩٦٢ Salonen ;١٩٦٢ Meyer)؛ ولي دربارة جنبه هاي ديگر اين اسناد بويژه مفاد حقوقي و اجتماعي مطالعات شايسته در دست نيست ، به جز چند مقالۀ قديمي از پل کوشاکر (Koschaker)و ژوزف کليما (maKli).
چون آقاي ورد امورو صرفا نمايندة معبدو قابل تغيير است ، قرارداد مقرر مي کند که اگر شخص ديگري به نمايندگي از معبد بخواهد دين را وصول کند، گيرندة سرمايه نبايد از پرداخت سرباز زند، در سطر ١١و ١٢ اينگونه تصريح شده است (١٢-١١ :٢٧١ ,٢٣ MDP): او (وام گيرنده ) موظف است به هر کسي که اين لوحه را ارائه کند،درهر ناحيه اي که باشد، نقره را پرداخت کند.
متن شمارة ٢٧١، نقش اقتصادي معابد را نشان مي دهد (در اين جا معبد خداوند شمش ) که از ثروت عظيم خود براي سرمايه گذاري در فعاليت هاي تجاري استفاده مي کردند.