خلاصة:
بیگمان بازی بدون برد و باخت از جمله موضوعات و مباحث مورد ابتلا است که بایستی کندوکاوی عمیق با توجه به جوانب گوناگون میباشد. تحقیق درباره بردوباخت در مسابقات از آن رو که بیش از گذشته مورد ابتلای جامعه و حکومت واقع شود و از سوی دیگر پرسشهای فقهی فراوان نسبت به آن مطرح است از اهمیت دوچندانی برخوردار میباشد. از جمله پرسشهای فقهی عبارتند از
1.آیا مسابقات همانند گذشته ابزاری ویژه قمار است و یا این که تغییر کاربردی و موضوعی در آن حاصل شده است؟
2. معیار در وسایل ویژه قمار چیست و تشخیص آن با چه کسانی است؟ مجتهد، مکلف و یا متخصصین فن؟
3. بر فرض تغییر کاربرد بردوباخت در مسابقات آیا حکم فقهی بازی با آن تغییر میکند یا نه؟
4. آیا طرح حرمت بازی در شمار مکاسب محرمه از سوی فقهای صدر اول میتواند قرینهای باشد بر این که اگر در بازی برد و باخت و کسب نباشد حرام نیز نخواهد بود؟
5. آیا در مفهوم قمار برد و باخت اخذ میشود و یا این که هر گونه بازی هر چند بدون برد و باخت قمار به شمار
میآید؟ 6. مبانی فقهی کسانی که بازی بدون برد و باخت را حرام میدانند از نظر آثار و توسعه و ضیق یکسان است یا نه؟
7. اشکال فقیهانی همانند حضرت امام خمینی و حضرت آیهاللّه سید احمد خوانساری در حرمت بازی در مسابقات بر چه اساسی و مبنایی است؟ آیا این مبانی یکسانند یا نه؟ آنچه گذشت برخی از پرسشهای مطرح در ارتباط با بازی بدون برد و باخت است. این نوشته در پی آن است تا بحث را از نگاه حضرت آیهاللّه سید احمد خوانساری مورد بررسی قرار دهد.
پیش از آغاز بحث یادآوری چند نکته سودمند خواهد بود:
1. حضرت آیه اللّه خوانساری بحث را تحت عنوان بازی بدون برد و باخت با ابزار قمار مطرح کردهاند و از خصوص بازی بدون برد و باخت بحث جداگانهای نکردهاند، لیکن یکی از مصادیق کامل بحث ایشان مسابقات است به ویژه این که در بیشتر ادله مورد نقد و بررسی ایشان نام برده شده است.
2. آنچه در این نوشته به آیهاللّه خوانساری نسبت داده میشود خدشه در ادله حرمت بازی با وسایل مخصوص قمار است اما فتوای ایشان به دست نیامد، زیرا این مساله در توضیح المسائل وی مطرح نشده. ممکن است فتوای ایشان احتیاط باشد هر چند مقتضای بحث علمی او فتوا به جواز است.
3. اگر چه مقتضای بحث علمی جواز بازی بدون برد و باخت است لیکن احتیاط همیشه شایسته و مطلوب شارع بوده است. چه بسا منشا فتوا به عدم حلیت توسط برخی از فقها احتیاط باشد.
همچنین شیوهی تحلیل و روش پژوهش به کار گرفته شده در پژوهش موردنظر مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات بدست آمده در این پژوهش از بررسی منابعی چون کتب، صورت گرفته است و به روش کتابخانهای- متنی است.
ملخص الجهاز:
جايز هستند؟ آيا از ديدگاه شرعي و فقهي مي توان در اين موارد نيز، مانند اسب سواري و تيراندازي بردوباخت کرد يا نه ؟ پاره اي از پرسشها به چگونگي و شيوه اجرايي و عملي و قالب بازيها اختصاص دارد و در پاره اي هم ، سخن از اين است : آيا مسابقه و بازي همراه بردوباخت ، تنها و تنها همان چند بازي است ، يا مي توان با توجه به وجود ملاک، آن را گسترش داد؟ آيا انگيزه ها و هدفها در ورزش و مسابقه ها در مشروع بودن اثر دارد، يا ندارد؟ اگر براي نيرومند گردانيدن و تواناسازي بنيه جسمي و شادابي بدن و از بين بردن کسالت و پژمردگي روح و روان ، کسي پا به عرصه ورزش گذاشت و با کسي ديگر يا گروهي ديگر به رقابت و مسابقه پرداخت ، چه حکمي دارد؟ اگر قائل به جواز شديم ، چنانکه بيش تر فقها بر آنند، آيا راه حلي براي گروبندي و شرط بندي وجود دارد يا نه ؟ اگر جايزه و عوض از سوي نهادها، باشگاهها، سازمانها و يا دولت داده شود، اشکال دارد يا خير؟ اگر افرادي که مسابقه مي دهند بخواهند خودشان جايزه تعيين کنند و به گروه پيروز بپردازند، رواست يا خير؟ گستردگي ورزش و گونه گوني مسابقه هاي علمي و عملي، مي طلبد که فقه پژوهان در اين زمينه به موضوع شناسي ژرف و کارشناسانه بپردازند، آن گاه حکم شرعي و فقهي بازيها و مسابقه ها را در منابع اسلامي بجويند.