خلاصة:
در طول دورههای مختلف، زنان نقش تأثیرگذار و تاریخسازی در پیشرفت جوامع و یا عقبماندگی آن داشتهاند و تلاش آنان در عرصههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی گاه بهصورت چشمگیری تأثیرگذار بوده است. ازجمله این اقدامات، فعالیت آنان در بخش میراث ناملموس است؛ میراثی که هرچند کمتر مورد توجه قرار میگیرد اما ماندگاری، تأثیرگذاری و قابلیت تعمیم و تکثیر آن بدان جهت که عمدتاً از جنس نرم است بیش از میراثهای ملموس است. یکی از مصادیق بیبدیل میراث معنوی، آیین سوگواری و عزاداری حسینی (ع) است که دستاورد روایتگری، بصیرت بخشی و روشنگری بازماندگان جریان عاشورا بهویژه کاروانسالار آنان حضرت زینب کبری (س) است که حاصل آن آیین ماندگار عزاداری حسینی در محرم، صفر و بهویژه در پیادهروی دهها میلیونی اربعین است. آیینی که تمامی ویژگیهای میراث معنوی در حوزههای سهگانه رفتارها، نمادها و آیینها را در برمیگیرد و جنبههای هنری، سنتها، آداب و رسوم را در قالب بیان و زبان شامل میگردد؛ اما بهرغم آنکه در رابطه با زینب کبری و شخصیت ایشان پژوهشهای بسیاری انجام شده است، تاکنون در رابطه با نقش حضرت بهویژه صبر و ایستادگی ایشان در ایجاد عزاداری حسینی بهعنوان بزرگترین میراث معنوی جهان، پژوهشی انجام نگرفته است. لذا این مقاله بر آن است تا با روش تحلیلی -اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانهای و اینترنتی صبر حضرت زینب در جریان نهضت حسینی را بررسی کند و مواضع صبر ایشان در سه حوزه صبر بر طاعت، صبر بر معصیت و صبر بر مصیبت را به تصویر کشیده به این سؤال که نقش صبر حضرت زینب (س) در ایجاد عزاداری حسینی (ع) بهعنوان بزرگترین میراث معنوی جهان چیست؟ پاسخ دهد.
ملخص الجهاز:
(آئينه وند، ١٣٩٣: ٦٥) هرچند که خداوند براي عزاداري حسيني و گريه بر مظلوميت و مصائب ايشان و خاندان مطهرشان از ابتداي خلقت برنامه ريزي کرده بود (شجاعي ١٣٩٧: ١٧) و انبياي الهي از جمله حضرت آدم ، نوح ، ابراهيم ، موسي، عيسي و زکريا بر حضرت سوگواري کرده اند (مجلسي، ١٤٠٣، ٤٤: ٢٤٤) و حضرت زهرا و پيامبر (ص ) پس از ولادت ايشان و امير المومنين و حضرت عيسي (عليه السلام ) به هنگام عبور از کربلا (طوسي، ١٤١٤: ٥٩٩) و نيز امام حسن (آقاجاني قناد، علي، ١٣٨٨) و صديقان ، شهيدان و ملائکه (مجلسي، ١٤٠٣، ٤٥: ٢٠٨) برايشان گريسته اند و خط سير دنباله دار تاريخ عزاداري از ابتداي خلقت تا هنگام شهادت حضرت تداوم داشته است (همان : ٥٢)، بااين حال اولين عزاداري پس از شهادت امام حسين (ع ) از عصر عاشورا آغاز گشت آنگاه که ذوالجناح ، اسب ويژه حضرت با زين واژگون و يال غرقه به خون به سوي خانواده امام بازگشت ؛ اين عزاداري در حمله دشمن به خيام سيدالشهدا و در طول سفر به شام توسط حضرت زينب (س ) و ديگر بازماندگان کربلا ادامه يافت و گريه و سوگواري بر مظلوميت امام حسين و عظمت شخصيت حضرت و يارانش تا آنجا صورت گرفت که علاوه بر دوستان حتي دشمنان و قاتلان ايشان همچون عمر سعد، اهل شام و لشکر کوفيان نيز بر حضرت گريستند.