خلاصة:
تبلور حس مکان نیز بر ارزش‌ها، نگرش‌ها و به ویژه رفتار فردی و اجتماعی افراد در هر مکان مؤثر است. بنابراین پرداختن به این موضوع در مجتمع‌های مسکونی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش شناسایی درصد تأثیر مؤلفه‌های حس مکان به عنوان عامل ارتقای کیفیت محیط زندگی است. روش تحقیق این پژوهش از نوع تحلیل محتوا و گردآوری اطلاعات به شیوه استنادی-کتابخانه‌ای به همراه پیمایش میدانی است. قلمرو پژوهش مجموعه نظریات مطرح در رابطه با حس مکان از سال 2016 1997- میلادی است. روش آماری در کسب داده‌ها نیز براساس تحلیل محتوا و با بهره‌گیری از نمونه‌گیری هدفمند بوده است. روش تحلیل داده‌ها نیز از نوع کیفی- کمی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، حس مکان عامل ارتقای کیفیت محیط زندگی در تأمین رضایتمندی ساکنین مجتمع‌های مسکونی مؤثر است. بر اساس نظرات متخصصین پیشین، حس مکان؛ به کمک عواملی همچون، عناصر کالبدی، رفتاری و معنایی مختص هر مکان حاصل می‌شود و بر این اساس برای رسیدن به حس‌مکان، مؤلفه ادراکی- معنایی (ذهنی) 37/5%، مؤلفه رفتاری (ذهنی-عینی) 32/5% و مؤلفه کالبدی (عینی) 30/0% اهمیت دارند. ولی طبق پیمایش میدانی و مصاحبه با متخصصین و پژوهشگران حاضر، مؤلفه‌های عینی به میزان 38/8%، مؤلفه‌های ذهنی 34/6% و مؤلفه‌های رفتاری 26/6% در ایجاد حس مکان مؤثرند. بنا به نتایج کسب شده از نظرات پژوهشگران پیشین و حاضر، مشخص شد که هر سه عامل عینی، ذهنی و رفتاری به طور همطراز و حدودا یک سوم مقولات تشکیل دهنده عوامل حس مکان در ارتقاء کیفیت محیط زندگی و تحقق رضایتمندی سکونتی را در بر می‌گیرند.
The sense of place crystallization also influences values, attitudes, and in particular the individual and social behavior of individuals in each location. The purpose of this research is to identify the effective components in creating a sense of opportunity to promote and enhance the quality of the living environment. Research method this research is a content analysis and data gathering in a citation-library method with field survey. The scope of this research is a set of theories about sense of place from 1997 to 2016. The research methodology was a qualitative-quantitative analysis of the findings. Research findings show that sense of place is effective in improving the quality of residential environment in satisfying residents of residential complexes. . According to past experts, sense of place is achieved through factors such as the body, the behavior and meaning of each place. Based on the opinions of the earlier experts, to reach the sense of place, mental factors 37.5%, and behavioral factors 32.5% and physical factors 30.0% are effective in quality of life. According to the results of the experts, the importance of the physical factors is 38.8% and the mental factors 34.6% and the behavioral factors are 26.6%. According to the findings of previous researchers and current researchers, it was found that all three objective, subjective and behavioral factors are equal and about one-third of the effective categories that constitute sense factors and promote quality of life environment and realization of residential satisfaction.
ملخص الجهاز:
بنا به نتایج کسب شده از نظرات پژوهشگران پیشین و حاضر، مشخص شد که هر سه عامل عینی، ذهنی و رفتاری به طور همطراز و حدودا یک سوم مقولات تشکیل دهنده عوامل حس مکان در ارتقاء کیفیت محیط زندگی و تحقق رضایتمندی سکونتی را در بر می‌گیرند.
(Ibid) مطالعات انجام شده نشان‌دهنده این است که بین دو مفهوم حس مکان و کیفیت محیط زندگی و در نهایت مفهوم میانی دیگری قرار دارد که می‌تواند حلقه ارتباطی این دو موضوع باشد، مفهوم رضایتمندی است (شکل شماره: 4) میزان رضایت افراد از محیط زندگی‌شان، احساس نزدیکی و پیوند با محیط را پدید می‌آورد (BehzadFar and GhaziZadeh, 2011) جدول 3- سطوح مختلف شکل‌گیری حس مکان (Adapted from Shamai, 1991) Tab. 3- Different levels of sense of place formation (Adapted from Shamai, 1991) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} شکل 4- مدل مفهومی ارتباط بین حس مکان و رضایتمندی (Adapted from Bahrampour and Modiri, 2015) Fig. 4- Conceptual model of the relationship between the sense of place and satisfaction (Adapted from Bahrampour and Modiri, 2015) در زمینه حس مکان نظریه‌پردازان به عامل زمان توجه کمتری کرده‌اند.
بنابراین در ابتدا نظر پژوهشگران پیشین در رابطه با موضوع حس مکان گردآوری و بعد آن نظرات را در سه حوزه عینی (فیزیکی- کالبدی)، ذهنی (ادراکی- معنایی) و رفتاری (فعالیتی-عملکردی) دسته‌بندی و سپس مؤلفه‌های تأثیرگذار بر روی هر یک از عوامل به دست آمده است، در کل 28 شاخص در رابطه با این سه عامل پیدا شده است که مورد نظرسنجی پژوهشگران حاضر قرار گرفت و ارزیابی صحت موارد کسب شده مورد پیمایش واقع شد.
(
, 
, 
)
