تجاری‌سازی حسابرسی و بهزیستی روانی حسابرسان: تحلیلی از محیط حسابرسی ایران مقالة

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر تجاری‌سازی حسابرسی بر بهزیستی روانی حسابرسان در موسسه‌های حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، از نوع پژوهش‌های توصیفی ـ پیمایشی است. برای سنجش تجاری‌سازی (بازار‌محوری، مشتری‌محوری و فرایند‌محوری) از پرسش‌نامه خلاصه‌شده بروبرگ و همکاران (2018) و برای سنجش بهزیستی روانی، شامل مولفه شادی ذهنی از پرسش‌نامه لایبومیرسکی و لیپر (1999)، رضایتمندی شغلی از پرسش‌نامه رایت و بونت (2007) و محیط روانی ‌کار از پرسش‌نامه ماتیلا و همکاران (2006) استفاده شد. داده‌ها از بین 392 پرسش‌نامه توزیع‌شده میان حسابرسان شاغل در موسسه‌های حسابرسی در سال 1399 گردآوری شد. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از روش معادلات ساختاری و نرم‌افزار پی‌ال‌اس انجام گرفت. یافته‌ها: بر اساس نتایج پژوهش، مولفه‌های تجاری‌سازی (بازار‌محوری، مشتری‌محوری و فرایند‌محوری) موسسه‌های حسابرسی بر بهزیستی روانی حسابرسان تاثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین، اندازه موسسه حسابرسی (موسسه‌های حسابرسی رده الف) و جنسیت حسابرس، بر رابطه تجاری‌سازی و بهزیستی روانی اثر تعدیل‌کنندگی دارد. این اثر تعدیل‌کننده نشان‌دهنده بهزیستی روانی بیشتر در موسسه‌های بزرگ حسابرسی است و عامل جنسیت را مولفه‌ای مثبت ارزیابی می‌کند. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، رشد تجاری‌سازی و افزایش گرایش به آن، بر تقویت بهزیستی روانی شاغلان حرفه حسابرسی اثرگذار است و به‌تبع آن می‌توان اثرگذاری بر کیفیت حسابرسی و همچنین، کاهش انگیزه‌های ترک حرفه حسابرسی به‌عنوان برون‌دادهای متصور از آن را انتظار داشت. بهبود رضایت شغلی، شادی ذهنی و محیط روانی کار، در اثر تجاری‌سازی حسابرسی متصور است و از این رو، حرکت به سمت تجاری‌سازی و افزایش گرایش به آن، می‌تواند زمینه رخدادهای بااهمیتی در کل حرفه حسابرسی و در نهایت توسعه پایدار آن محسوب شود.

Objective: The purpose of this study is to investigate the effect of commercialization of audit on the Subjective well-being of auditors in auditing firms of the Iranian Association of Certified Public Accountants. Methods: This research is applied research in terms of purpose and is descriptive-survey research in terms of method. For measuring commercialization (market- customer and process-oriented) we used the summarized questionnaire of Broberg et al. (2018) and for measuring Subjective well-being including the component of mental happiness from Lyubomirsky and Lepper questionnaire (1999), job satisfaction from Wright and Bonett questionnaire (2007) and the psychological environment of the work of Mattila et al. Data were collected from 392 questionnaires completed by auditors working in auditing firms in 2020 and structural equation method and PLS software were used to analyze the data. Results: The results show that all components of commercialization (market-oriented, customer- oriented and process-oriented) of audit firms have a significant and positive effect on the subjective well-being of auditors. Also, the size of the auditing firm (Category A auditing firms) and the gender of the auditor have a positive moderating role on the relationship between commercialization and Subjective well-being. This moderating effect reflects the higher psychological well-being of large audit firms and evaluates the gender factor as a positive component. Conclusion: The results show that the growth of commercialization and increasing the tendency to it has an effect on strengthening the psychological well-being of auditing professionals and consequently can be expected to affect the quality of auditing and also reduce the incentives to leave the auditing profession as outputs. Strengthening job satisfaction, mental happiness and psychological work environment is possible due to the commercialization of auditing, and therefore moving towards commercialization and increasing the tendency to this issue can lead to important events in the entire audit profession and ultimately its sustainable development. Therefore, the suggestion to move auditing firms towards commercialization and related mechanisms is based on modeling the process of the world's largest auditing firms, which can be a starting point for the positive consequences of this issue.

يافته ها: بر اساس نتايج پژوهش ، مؤلفه هاي تجاري سازي (بازارمحوري ، مشتري محوري و فرايندمحوري ) مؤسسه هاي حسابرسـي بـر بهزيستي رواني حسابرسان تأثير مثبت و معنادار دارد. بخش قابل ملاحظه اي از پژوهش هاي تجاري سازي در حرفه حسابرسي ، تأثير آن روي کيفيت حسابرسـي را مورد توجه قرار داده است و تمرکز حسابرس بر سود و رشد را به مثابه تهديدي براي استقلال حسابرس تلقي مـي کنـد (پونوماروا و همکاران ، ٢٠٢٠). از طرفي ديگر، در حاليکه ديدگاه غالب در مورد تجاري سازي حسابرسي ، تأثير منفي آن بر کيفيت حسابرسـي و اسـتقلال و سلامت [روحي و جسمي ] حسابرسان به دليل وجود فشارهاي کاري بالا، تعارض نقـش (پونومـاروا و همکـاران ، ٢٠٢٠) و استرس مضاعف و فرسودگي شغلي (آراد و همکاران ، ١٣٩٩) را اشاره داشته است ، موضوعات ديگـري همچـون افـزايش سودآوري مؤسسه ها و ساير مزاياي احتمالي به دست آمده به دليل گرايش هـاي تجـاري همچـون رفـاه بيشـتر و هويـت حرفه اي قوي تر براي مؤسسه ها را نيز مي توان به عنوان پيامدهاي آن مدنظر قـرار داد. پونوماروا و همکاران (٢٠٢٠) اثر تجاري سازي مؤسسه هاي حسابرسي و بهزيستي رواني حسابرسان شاغل در سوئد را مورد بررسي قرار دادند. بحث و نتيجه گيري در پژوهش حاضر، اثر تجاري سازي مؤسسه هاي حسابرسي بر بهزيستي رواني حسابرسان مورد بررسي قرار گرفـت . نتـايج پژوهش نشان داد، تجاري سازي مؤسسه هاي حسابرسي اثري مثبت بر بهزيستي رواني دارد.