خلاصة:
از ابعاد زبانشناختیِ متن قرآنی که مُهر تأییدی بر جنبه اعجاز و وحیانی بودن این کلام الهی نهاده، نظام معناسازی و روابط بینامتنی در سطوح گوناگونِ «مفاهیم، آیهها و سورهها» است. اتخاذ این شیوه نظمپذیری که میتوان از آن، تحت عنوان «نظم شبکهای متن قرآنی» یاد نمود، کارکردهای فراوانی را در فراوردههای تفسیری به ارمغان میآورد. از جانبی دیگر، لزوم تمسک به نگرش جامعنگرانه و تشکیل نظاموارههای قرآنبنیان، مستلزم مبنایابی دروندینی است. این مقاله با اتخاذ رویکردی پسینی، از رهگذر استنطاق در کاربستهای قرآنی، علاوه بر بازکاوی دو تعبیر همسوی قرآنی، یعنی ایضاح شعاع دلالت «مثانی» (زمر/ 23) بر روابط درونمتنی قرآن، و هماهنگی آیات آن در ساحت کلان متن (نساء/ 82)، از رهگذر تمسک به پارهای از احادیث معصومان ، به تبیین ادله دروندینی «نظامواره معنایی قرآن کریم» پرداخته است. لذا این پیوندهای شبکهای نهتنها در ابعاد «مفهومی» و «موضوعی»، بلکه در گستره روابط شبکهایِ «بیناآیهای» و «بیناسورهای» در متن قرآنی قابل ارائه است.
One of the linguistic aspects of the Qur'anic text, which has confirmed the miraculous and revelatory of this Divine word is the system of semantics and intertextual relationships at different levels of concepts, verses and chapters (surah). Adopting this method of orderliness (regularity, discipline), which can be referred to as the reticulated order of the Qur'anic text, brings many functions in interpretive achievements. On the other side, the necessity of resorting to a comprehensive approach and forming a Quran-based regularity quasi system requires an intra-religious basis finding. This article, by adopting a subsequent approach, from the passage of inquisitiveness (questioning) in Qur'anic uses, in addition to reviewing two similar interpretations of Qur'anic, i.e. explaining the brightness of the implication of [mathani] (Arabic: مثانی, consistent with itself, a scripture [composed] of similar motifs) (az-Zomar/23) on the contextual relations of the Qur'an and the coordination of its verses in the main domain of the text (an-Nisa/82) by relying on some of the hadiths of the Infallibles (AS) has explained the intra-religious arguments of the semantic quasi system of the Noble Qur'an. Therefore, these reticulated connections can be presented not only in the dimensions of conceptual and thematic, but also in the range of [between verses] verses and between chapters of the Holy Qur'an in the Qur'anic text.
ملخص الجهاز:
لذا دستیابی به هدف مزبور که مستلزم روشنگری «مبانی، دلایل و مستندات» آن است، طبعاً سؤالاتی را به شرح زیر ایجاب میکند: 1ـ کشف «نظامواره معنایی قرآنی»، بر پایه کدام ادله دروندینی (قرآن و حدیث) استوار است؟ 2ـ الزامات دستیابی به «نظامواره معنایی قرآنی» در چند سطح قابل ارائه است؟ این مقاله با اتخاذ رویکردی پسینی با بُنمایهای از استنطاق در کاربستهای قرآنی، به ایضاح شبکهمانیِ متن قرآنی پرداخته است.
3. ابعاد «نظامواره معنایی» قرآن کریم نظر به آنکه قرآن کریم به مثابه یک متن زبانی به شمار میآید، اساساً از هویتی «نظامدار» و ساختاری «نظاموارگی» برخوردار است که برای کشف «موضوعات، مسائل و معنایی جامع از آن»، اتخاذ رویکرد «شبکهای» اجتنابناپذیر است؛ چه، التزام به منظومه معنایی متن قرآنی در قامت یک «ابژه»، 1 مستلزم کاربست قوای شناختی ـ ادراکی مفسر 2 به مثابه فاعل شناساست که از رهگذر آن، دستیابی به سطوح گوناگون شبکۀ «مفاهیم، آیات و سور» از گستره کلان متن، عملاً امکان تحقق دارد.
التزام به این امر نهتنها منافاتی با جُستنِ محوریت غرض سور قرآنی ندارد، بلکه چگونگی کشف غرض یک سوره، در نهایت نیز به مثابه «جزئی از آن کلِ قرآنی»، تلقی میشود که خود را تحت لوای توحید مینماید؛ چه، اثبات روابط درونمتنی قرآن، مستلزم تعیین محوری جامع در سراسر کلان متنی است که بتوان در پرتو آن،تمامی موضوعات و مسائل را از آن و به آن بازگرداند.