خلاصة:
بیان مسئله
جریان های هنری و معماری به عنوان دو مقوله همسان به طور مستمر در طول تاریخ با هم همگام بوده و بر یکدیگر تاثیر گذاشته اند. در پی شکل گیری جریان های هنری از اواسط سده ۱۹ م. در اروپا و آمریکا آثار پدیدارشده و مکتب های فکری مرتبط با آنها سبب ایجاد تحولات شگرف در هنرها از جمله معماری از دهه ۱۹۴۰ به بعد در ایران شده است. احتمالا شاخص ترین جریان های هنری که اثرات آن بناهای دوران معاصر را برجسته کرده است، تاثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم بر معماری دوره پهلوی بوده است؛ عصری که معماری و هنرهای نوین در یک راستا بوده اند. قاعدتا تاثیرگرفتن معماری معاصر ایران از هنرهای نوظهور نشانگر ضرورت این مطالعه است.
هدف پژوهش
هدف از این پژوهش، بررسی نقش جریان هنری اکسپرسیونیسم در معماری معاصر ایران و شناسایی الگوهای معماری اکسپرسیونیسم و بازیابی آنها در بناهای اداری-خدماتی ایران است.
روش پژوهش
پس از بررسی میدانی، نمونه هایی موردی انتخاب و سپس با ابزار مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد به روش تاریخی-تفسیری، به بررسی و تاثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم بر معماری معاصر ایران در دوره پهلوی پرداخته شد و یافته های این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی ارایه شد.
نتیجه گیری
نتایج حاصل از پژوهش نشان داد مولفه های سبک اکسپرسیونیسم در هرسه بعد عینی، عملکردی و کالبدی در بناهای اداری-خدماتی دوره پهلوی قابل مشاهده است و ظهور مولفه های عینی، نسبت به دو مولفه دیگر شاخص تر بوده است. پارامترهای پرکاربرد این سبک معماری در بناهای اداری-خدماتی ایران عبارت اند از: پلان های ساده و اغلب کشیده در امتداد بنا، ترکیب بندی متقارن نما، سقف شیروانی، فرم ایوان ها، تقسیم بندی عمودی نما، ریتم مشخص نما با پنجره های مستطیل شکل و کشیده و طارمی های تزیینی.
ملخص الجهاز:
تبیین تأثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم اروپا بر معماری بناهای اداری-خدماتی ایران (با تأکید بر دورۀ پهلوی) چکیده بیان مسئله: جریان‌های هنری و معماری به عنوان دو مقولۀ همسان به‌طور مستمر در طول تاریخ با هم همگام بوده و بر تأثیر گذاشته‌اند.
روش پژوهش: پس از بررسی میدانی، نمونه‌هایی موردی انتخاب و سپس با ابزار مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی اسناد به روش تاریخی-تفسیری، به بررسی و تأثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم بر معماری معاصر ایران در دورۀ پهلوی پرداخته شد و یافته‌های این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی ارائه شد.
حقیر (1387) در مقاله‌ای تحت عنوان «سبک‌شناسی آرت نوو در معماری معاصر ایران» چنین شرح می‌دهد: سبکی در تاریخ هنرهای تجسمی به نام سبک اکسپرسیونیسم شناخته شده است که در این شیوه معمار با به‌کارگیری و ترکیب احجام و عناصر، به نحوی بدیع به بیانی مجرد از ارزش‌های مستتر در آن می‌پردازد.
به‌واسطۀ نزدیکی شهر قزوین به تهران که یکی از شهرهای تاریخی و مهم است بناهای ساخته‌شده به سبک معماری اکسپرسیونیسم در این شهر (8 بنا) قرار گرفته است که جدول 4 به معرفی آن می‌پردازد.
مأخذ: نگارندگان با استفاده از حقیر، 1387؛ کیانی، 1393 و پاکدامن، 1376) طبق این جدول و با بررسی پارامترهای استفاده‌شده، می‌توان الگوها و پارامترهای معماری اکسپرسیونیسم را طبقه‌بندی و در تصویر 8 بیان کرد.
نتایج این تحقیق مشخص کرد که شاخص‌ترین جریان هنری که اثرات آن بناهای دوران معاصر را برجسته کرده است، تأثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم بر معماری دورۀ پهلوی بوده است.
(
, 
, 
)
