خلاصة:

تبیین رفتار انسانی در حکمت عملی سنت براساس دیدگاهی غایت‌انگار صورت می‌گیرد، به‌گونه‌ای که از ارسطو تا حکمای اسلامی، در عین تفاوت دیدگاهی که در این زمینه دارند، افعال انسانی را معطوف به غایات کمالی در نظر می‌گیرند و از آنجا که صورت و حقیقت رفتار را به‌ غایت آن باز می‌گردانند، بر مبنای غایت رفتار و با رویکردی هنجاری به حسن و قبح آن حکم می‌کنند. این در حالی است که با آغاز دورۀ مدرن بستر تبیین رفتار انسان، به رویکرد مکانیستی تحول می‌یابد و این تغییر رویکرد در فلسفۀ دکارت به‌طور جدی ظاهر می‌شود و با هابز بسط می‌یابد و با اسپینوزا به اوج خود می‌رسد. در مکانیسم‌انگاری مدرن، رفتار انسانی در چارچوب مکانیسم ضروری و علی نیروهای (امیال) حاکم بر آن تبیین می‌شود. بر این اساس تبیین رفتار مجرمانه از غایت‌انگاری حکمت عملی سنت به تلقی رفتار مجرمانه به‌مثابۀ زنجیره‌ای از روابط علی و ضروری مکانیسم طبیعت انسانی تغییر رویکرد می‌دهد. این تغییر رویکرد، زمینۀ آغازین تحقق هویت اقتصادی جرم در دوران جدید است.

ملخص الجهاز:

در حکمت عملي ارسطو فعل انسان با رويکردي غايت گرايانه تبيين مـي شـود و از آنجـا کـه غايت انسان چيزي جز زندگي نيک و حيات در پرتو عقل نيست ، انسان بايـد در نسـبت بـا ايـن غايت فعاليت کند و فعل انساني با معيار قرار دادن اين غايت سنجيده مي شود. بنابراين در حکمت عملي سنت ، تقليل از مراتب عقلاني نفس انسـاني، بـه هـيچ عنـوان بـه رسميت شناخته نمي شود و بروز فعلي که در واقعيت خـارجي حـاکي از سـقوط از ايـن مرتبـه باشد، در اين رويکرد مردود و قبيح است و به همين دليل حکمـت عملـي سـنت بـا رويکـردي هنجاري بر بايستگي رفتار معطوف به غايت کمال تأکيد دارد و ماهيت رفتـار انسـاني را بـا ايـن معيار ارزش گذاري مي کند. مکانيسم دکارتي در سراسر انديشۀ مدرن و از سدة هفدهم به بعد الگوي حاکم بر تفکـر بـود (بـايزر، ٢٠٠٥: ٨٤)، و از يـک طرف در اروپاي قاره اي با شرح و تفصيل اسپينوزا، به عنوان بـزرگ تـرين شـارح دکـارت توسـعه يافت و از طرف ديگر در انگلستان با ديدگاه هاي هابز، با صـبغۀ ماترياليسـتي بسـط پيـدا کـرد، به گونه اي که تبيين رفتار انساني از الگوي حکمت عملي سنت به کلي فاصله گرفت و مبتنـي بـر الگوهاي مشابه در علم فيزيک جديد که صبغۀ رياضياتي دارد، با تأکيد بر مفاهيم نيرو و حرکت انجام گرفت ، به گونه اي کـه اسـپينوزا تصـريح مـي کنـد: «مـن اعمـال و اميـال انسـان را دقيقـا همان طور ملاحظه مي کنم که خطوط و سـطوح اجسـام را مطالعـه کـردم » (اسـپينوزا، ١٣٩٢: ١٤٢).

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول

رفتار مجرمانه، از غایت‌انگاری حکمت عملی سنت تا مکانیسم‌انگاری مدرن مقالة