خلاصة:
سلسله ایلخانی از حدود سال ٦٦٣ هـ ق تا ٧٥٦ هـ ق بر ایران کنونی و سرزمین های اطراف آن حکمرانی کرد. تا اواخر
قرن هشتم هجری قمری، حکومت های دست نشانده ایلخانی مانند آل مظفر، همچنان بر نواحی ای از ایران حکومت
می کردند. آثار نفیسی از این دوران مانند ابنیه منطقه یزد باقی مانده است. این تحقیق به شیوه توصیفی و تحلیلی و از
مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است که مبتنی بر مطالعه، بازدیدها و کارهای انجام شده، تحقیقها و پایان
نامه های به روز و تجزیه و تحلیل آنها می باشد. عناصر تزئینی و هنر این دوره را می توان در حقیقت، تلفیقی از هنر
شرق دور، آسیای مرکزی و هنر دوره های قبل ایران دانست. هنرمندان کوشیدهاند تا با بهره گیری از این تاثیرات، آثار
بدیعی را خلق نمایند که به مرور به سبکی مستقل تبدیل گشت. تزئینات ابنیه دوران اسلامی ایران، معمولا از سه نوع
مصالح آجر، گچ، کاشی و یا تلفیقی از اینهاست، که گچبری از دوران اولیه اسلام تا دوره تیموریان به عنوان عنصر قالب در
تزئینات وجود داشته و عمده کاربرد آن در محرابها و کتیبه های اجرا شده در بنا بوده است.
ملخص الجهاز:
تزئينات ابنيه دوران اسلامي ايران ، معمولا از سه نوع مصالح آجر، گچ ، کاشي و يا تلفيقي از اينهاست ، که گچبري از دوران اوليه اسلام تا دوره تيموريان به عنوان عنصر قالب در تزئينات وجود داشته و عمده کاربرد آن در محراب ها و کتيبه هاي اجرا شده در بنا بوده است .
(به تصویر صفحه رجوع شود) (به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير ٥- نقوش گره در تزئينات ، مأخذ: شکفته ، ١٣٩١ محراب ها، داراي ترکيب اصلي و عمده محراب (يعني طاق نوک تيز بر روي ستون هاي کوچکي که فضاي فرورفته اي را در برگرفته و چند رديف مزين شده با اسليمي و کتيبه از سه سمت گرداگرد آن ) هستند، که پيش از آغاز دوره سلجوقي مرسوم شده بود.
(به تصویر صفحه رجوع شود) (به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير ٦- تزئينات و نوشته هاي محراب مسجد جامع تصوير ٧- تزئينات و نوشته هاي محراب مسجد جامع اروميه ، مأخذ: شکفته ، ١٣٩١ اروميه ، مأخذ: شکفته ، ١٣٩١ کتيبه هاي کوفي (که عموما شامل آيات قرآن و يا احاديث پيامبر (ص ) و امامان (ع ) بوده و در انتهاي کتيبه تزئيني، تاريخ و نام باني و يا هنرمند نگاشته شده است )، از قرون اوليه اسلامي به عنوان تزئين و تبرک در ابنيه کاربرد داشته اند.
اين شيوه در دوره سلجوقي تکامل پيدا کرد و کتيبه هاي گچبري به شکل برجسته با تزئينات مختلف (کوفي مورق و مشجر) در ابنيه ديده مي شود و در بعضي از آثار زمينه کتيبه به نقش اسليمي مزين گرديده اند.