خلاصة:
نشان های ناخودآگاه جمعی به شکل بازنمودهای کهن الگویی در آثار ادبی و از جمله اسطوره، قصّه و افسانه پدیدارمی شود. پرسش این است که چگونه می توان بازنمودهای کهن الگویی را در این متون جستجوکرد. در اینجا به روش یا راهکاری ضابطه مند برای جستجو در متن نیازداریم که مناسب این موضوع باشد. برای چنین روشی، نخست باید شناخت روشنی از ماهیت کهن الگوها داشته باشیم، سپس با الهام از ریخت شناسی قصّه، خویشکاری های کهن الگو در شخصیت های قصّه شناسایی شود. پس از شناخت بازنمودهای کهن الگویی با تحلیل پیشینۀ اساطیری و نمادگرایانه آن‌ها، بازنمودهای برجستۀ کهن الگویی آشکارمی شوند. برای مطالعۀ موردی و معرفی این روش، بازنمود کهن الگوی پیرخرد در 97 قصۀاز افسانه های مردم ایران جستجوشد. ابتدا خویشکاری های یاریگری، راهنمایی و بخشندگی بازنمود کهن الگوی پیرخرد را در متن جستجو کردیم. یافته ها نشان می دهند که؛ این خویشکاری ها در شخصیت های قصّه با فراوانی؛ سیمرغ 41، اسب 30، دیو 9، پری 4، آهو 2، پیرزن 2، شیر 2، سگ 2، پرندۀ پیر 1، پرندۀ طلایی 1، عقاب 1، کلاغ 1، مار 1، مرغ سخنگو 1، مرغ شکر 1 و مورچه 2 مورد دیده‌می‌شوند. حال، می توان به تحلیل این موضوع پرداخت که کدام شخصیت ها می توانند بازنمود کهن الگوی پیرخرد باشند. پاسخ، آن‌که؛ شخصیت هایی که در کلّ قصّه، صرفاً خویشکاری یاریگری، راهنمایی (رازآموزی) و بخشندگی دارند و همراه عنصر جادویی فراخوانندۀ یاریگر دیده می شوند. بنابراین، از میان بازنمودهای کهن الگویی پیرخرد، بیشترین بسامد نمونه ها از آنِ سیمرغ، اسب، دیو و پری است که هم از ارزش های اساطیری و نمادگرایانه برخوردارند و هم با عنصر جادویی همراه هستند و می توان گفت در نتیجه؛ این شخصیت ها نمود کهن الگوی پیرخرد هستند.
The signs of collective unconsciousness appear as archetypes in literary works including myths, tales and legends. The question is how to look for such archetypes. Indeed, efficient methods are needed in this regard. There is also a need for a clear understanding of archetypal identities to recognize the self of tale characters by using the morphology of tales. In this study, bold archetype representations are uncovered by analyzing mythical and symbolic backgrounds. As many as 97 Iranian stories were studied for old wisdom representation. At first, the self-characteristics, selfishness, guidance and generosity of old wisdom representations were searched in the text. The findings reveal that such characteristics exist in such characters as phoenix (for 41 times), horse (30), demon (9), fairy (4), gazelle (2), old lady (2), lion (2), dog (2), old bird (1), golden bird (1), eagle (1), crow (1), snake (1), talking bird (1), sugar bird (1) and ant (for 2 times). Accordingly, it is possible to find the characters which represent archetypal wisdom. The characters who have selfishness, guidance ability and generosity help the readers. Phoenix, horse, demon and fairy, which have mythical and symbolic values, are found to have the highest frequency. In fact, they convey a profound content of archetypes. Lion, dog, golden bird, eagle, crow, talking bird are the independent characters of the tales.
ملخص الجهاز:
یافته ها نشان میدهند که ؛ این خویشکاریها در شخصیت های قصه با فراوانی؛ سیمرغ ٤١، اسب ٣٠، دیو ٩، پری ٤، آهو ٢، پیرزن ٢، شیر ٢، سگ ٢، پرندۀ پیر ١، پرندۀ طلایی ١، عقاب ١، کلاغ ١، مار ١، مرغ سخنگو ١، مرغ شکر ١ و مورچه ٢ مورد دیده میشوند.
بنابراین ، از میان بازنمودهای کهن - الگویی پیرخرد، بیشترین بسامد نمونه ها از آن سیمرغ ، اسب ، دیو و پری است که هم از ارزش های اساطیری و نمادگرایانه برخوردارند و هم با عنصر جادویی همراه هستند و میتوان گفت در نتیجه ؛ این شخصیت ها نمود کهن الگوی پیرخرد هستند.
اکنون با توجه به موضوع مطالعۀ موردی ، پرسش جزئی تری نیز مطرح میشود: «با چه روشی میتوان بازنمود کهن الگوی پیرخرد را در قصه های فرهنگ افسانه های مردم ایران ، جستجوکرد؟» در صورتی که یافته ها به روش و راهکاری کارآیی برسند، میتوان آن را تعمیم داد و در مورد یافتن دیگر نمودهای شخصیت های کهن الگویی چون ؛ آنیما، آنیموس ، سایه و پرسونا به کارگرفت .
پیشینۀ پژوهش موضوع مطالعۀ موردی این پژوهش ؛ «روش جستجوی بازنمودهای کهن الگویی پیرخرد در متن قصه هـای فرهنگ افسانه های مردم ایران » است .
مطالعۀ موردی بازنمود کهن الگوی پیرخرد در فرهنگ افسانه های ایرانی محور اصلی معرفی روشی است که با الهام از شیوۀ ریخت شناسی قصه ، بتواند بازنمود کهن الگوهای شخصیت در متن روایت را آشکارکند.
(
, 
, 
)
