خلاصة:
انسان شناسی در نظام حکمی صدرایی از جامع‌ترین تتبعات صورت گرفته در این حوزه قلمداد می‌شود. یکی از نمودهای جامعیت این مباحث، پرداختن به ماهیت و جایگاه انسان کامل در نظام هستی، مصادیق و کارکردهای دنیوی و اخروی آن و... است که در مقالات و تحقیقات پژوهشی - از زوایای مختلف - بارها بدان پرداخته شده است، اما آن‌چه کم و بیش در این پژوهش‌ها مغفول مانده، توجه به علل عدم عمومیت این مقام و پیامدهای حاصل از آن، در این نظام فکری است که به نظر می‌رسد پرداختن به آن، موجب تعمیق بیشتر مباحث انسان‌شناسانه در اندیشۀ صدرایی و فلسفۀ اسلامی خواهد شد. براین اساس مساله‌ی اصلی این جستار، بررسی تحلیلی علل عدم عمومیت این مقام در آثار صدرایی است. در این پژوهش نخست دلایل این عدم عمومیت، ضمن بررسی تحلیلی عوامل موثر در پدیدآیی و استکمال آدمی به‌واسطۀ تباین و تفاضل نفوس در قالب کثرت پیشینی و پسینی تبیین می‌شود که بر این اساس، اصل مقام انسان کامل به واسطۀ دعوت انبیاء، تکلیف، تادیب و... قابل دستیابی است، اما دستیابی به نهایت مراتب عالیۀ این مقام، برای همگان امکان‌پذیر نیست که این امر خود، موجب توجیه عقلانی‌تر کیفیت استکمال ارادی پیامبران و امامان معصوم خواهد بود.
anthropology in sadra's jurisprudential system is considered to be one of the most comprehensive developments in this field. one of the manifestations of the comprehensiveness of these topics is dealing with the nature and position of the perfect human being in the system of existence, its worldly and otherworldly examples and functions, and so on, which has been addressed many times in research articles and researches - from different angles, but what is more or less neglected in these studies is the attention to the causes of the unpopularity of this position and the consequences that result in this system of thought, it seems that addressing it will deepen anthropological discussions in sadra's thought and islamic philosophy. accordingly, the main issue of this paper is an analytical study of the reasons for the non-generality of this position in sadra's works. in this study, first, the reasons for this lack of generality, while analyzing the factors affecting the emergence and completion of human beings through the contrast and difference of population in the form of anterior and posterior multiplicity are explained, accordingly, the principle of the status of a perfect human being can be achieved by inviting prophets, duties, discipline, etc, but it is not possible for everyone to reach the highest level of this position that this in itself will justify the quality of the voluntary perfection of the infallible prophets and imams.
(
, 
, 
)
