خلاصة:
بیشک اخلاق از اساسیترین مباحث زندگی فردی و اجتماعی هر ملّت می باشد. در اسلام، بعد از یکتاپرستی هیچ موضوعی مانند اخلاق مورد اهتمام واقع نگردیده است. به همین علّت، مسائل اخلاقی در شعر و ادب هر ملتی، به ویژه حوزۀ ادبیات فارسی، انعکاس فراوان دارد. پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیلی- توصیفی و گرد آوری اطلاعات از دیوان شعر اوحدی مراغهای و مجموعه پنج جلدی کتاب امالی شریف المرتضی و استخراج اشعاری که حاوی مضامین اخلاقی و تربیتی بوده اند، تدوین شده است. از نتایج این پژوهش چنین بر میآید که این شاعران دارای مکتب فکری هستند و با بنیان دانشگاه اندیشه به علوم مختلف اشراف داشتهاند و با زایش اندیشة خلّاق، نابغة روزگار خود و الگوی ماندگاری در تاریخ،برای جهان بشریت شده اند. دیگر اینکه رویکردهای اخلاقی و تربیتی مشترک در شعر این شاعران، از جمله توجه به تهذیب نفس، صبر و بردباری، ظلمستیزی،تواضع و فروتنی، عفو و بخشش، حُسن خلق و ...است که باعث می شود،سخن و کلامشان هرگز رنگ کهنگی به خود نگیرد. دستاورد دیگر این پژوهش بیانگر این است که ادبیات، هنر لفظ گردانی واژهها در قالب شعر و داستان یا حکایت و طنز نیست، بلکه معرف مکاتب فکری بزرگ و خردمندانهای است که میتواند راهنمای جهان بشریت باشد و علم و هنر تلفیقی ورود به دنیای علوم دیگر است و آن را می توان به اب العلوم و یا ام العلوم تعبیر کر؛ زیرا تمامی دانش ها و علوم دیگر برای عرضۀ خود و ایجاد روابط علمی و انسانی ، نیازمند دانش زبانی ادبیات هستند.
Undoubtedly,morality is one of the most fundamental issues in the individual and social life of any nation.In Islam, after monotheism,no subject such as morality has been considered.For this reason, moral issues are widely reflected in the poetry and literature of any nation,especially in the field of Persian literature.The present research has been compiled in an analytical-descriptive manner and gathering information from the poetry collection of Ouhadi Maragheh and a five-volume collection of books by Amali Sharif Al-Morteza and extracting poems that contain moral and educational themes.The results of this study show that these poets have a school of thought and with the founding of the University of Thought,they have mastered various sciences and have become the genius of their time and a model of permanence in history for the world of humanity with the birth of creative thought.Another isthat the common moral and educational approaches in the poetry of these poets,including attention to self-purification,patience,anti-oppression,humility,forgiveness,good manners,etc,which makes the speech And their words will never take on an old color.Another achievement of this research is that literature is not the art of translating words in the form of poetry and stories or anecdotes and humor,but represents the great and wise schools of thought that can be the guide of the human world and combined science and art.It is entering the world of other sciences and it can be interpreted as Umm al-Ulum;Because all other sciences and sciences need the linguistic knowledge of literature to present themselves and establish scientific and human relations
ملخص الجهاز:
بايد در نظر داشت که وجود انسان از دو بعد مادي و معنوي تشکيل شده است و بر اثر قواي غضب و شهوت ممکن است دچار فساد و فنا شود و از طرف ديگر انسان به مصداق تفسير آيۀ شريفۀ سيام سوره بقره ، اشرف مخلوقات است و قدرت تحمل اسرار و حقايقي را دارد که حتي از توانايي فرشتگان خارج است و بر اين اساس ، در طول قرون مختلف ، علاوه بر روشنگريهاي کتب مقدس ، سيرة پيامبران و امامان و صاحب نظران علم اخلاق و دلسوزان در شاخه هاي مختلف علوم ، انديشمندان بزرگي همواره دغدغۀ سعادت بشر را در سر مي پروراندند و از جمله اين انديشمندان در حوزة علوم انساني و ادبيات بسيار چشمگير و قابل توجه هستند.
٢-بررسي آموزه هاي اخلاقي و تربيتي جامعه در اشعار شريف مرتضي و اوحدي مراغه اي ٢-١-پند و اندرز: * شاعر، شريف مرتضي، شخصيت شيعه مذهب و منتسب به خاندان علوي از سادات مي باشد و مقيد به دين اسلام و قرآن و فرامين الهي مي باشد و در دوران حيات علمي و شکوفايي علمياش ، کانون توجه بزرگان و اهل علم اميران بوده است .
در بررسي و مقايسۀ و تطبيق پيام هاي اخلاقي و تربيتي در شعر اين دو شاعر در ادبيات عربي و ادبيات فارسي از انديشۀ آن ها چنين استنباط مي شود که : شريف المرتضي و اوحدي مراغه اي اگرچه در دوران هاي تاريخي کاملا مميز، هم از نظر تقويم و هم از نظر فرمانروايي حکام کاملا فرق دارند؛ اما به نظر مي رسد تعليم و تربيت اسلامي که همان رسيدن به خالق و پيمودن راه کمال است ، در انديشۀ دو شاعر کاملا آشکار است و مشترکات فکري و فرهنگي و تربيتي فراواني در آثار آنها، به چشم مي خورد.