تبیین عوامل شکل‌دهنده بافت‌های ناکارآمد شهری (‌مطالعه موردی: شهر زنجان) مقالة

شهرنشینی شتابان شهرهای ایران بعد از دهه 40، زمینه‌ساز شکل‌گیری بافت‌های ناکارآمد در بطن شهر و تشکیل بافت‌های فرسوده شهری شد. این تحقیق باهدف تبیین عوامل شکل‌دهنده بافت‌های ناکارآمد شهری در شهر زنجان انجام‌شده است و به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده‌شده است‌ که به‌منظور بررسی رابطه، اثرات و استخراج عوامل کلیدی از نرم‌افزار MICMAC و جهت نمایش توزیع این عوامل در سطح نواحی از مدل لکه‌های داغ در محیط GIS استفاده‌شده است. جهت سطح‌بندی نواحی شهر زنجان ازلحاظ عوامل کلیدی نیز از مدل تصمیم‌گیری EDAS استفاده‌شده که به‌منظور تعیین وزن و اهمیت هر یک از عوامل در مدل ایداس از مدل‌ANP استفاده‌شده است و نتایج تحقیق نشان داد که در بین 31 شاخص موردبررسی 8 شاخص بیشترین اثرگذاری را به‌عنوان عوامل کلیدی در ناکارآمدی داشته‌اند و توزیع عوامل کلیدی ناکارآمدی بافت شهری در سطح نواحی شهر زنجان با استفاده از مدل لکه‌های داغ نشان داده است که بیشترین میزان ناکارآمدی به شکل خوشه‌هایی با لکه‌های داغ در پهنۀ مرکزی تا حدودی جنوب و جنوب غربی شهر زنجان قرارگرفته‌اند و درنهایت سطح‌بندی نواحی شهر زنجان ازلحاظ عوامل کلیدی نشان داد که بیشترین ناکارآمدی به ترتیب متعلق به نواحی 2-5 و 1-1 ‌می‌باشد که در مرکز و جنوب شهر واقع‌شده‌اند و در مرتبه بعدی نواحی‌1-2 و ناحیه‌1-3 که در جنوب غربی شهر‌‌ قرارگرفته‌اند. درواقع ناکارآمدی همه‌جانبه‌ای این نواحی را مورد تهدید قرار داده است در مقابل ناحیۀ‌4-6 در شمال شرقی شهر و در مرتبه بعدی ناحیۀ‌4-5 در جنوب و ناحیه‌3-4 در شمال شهر کمترین ناکارآمدی را داشته‌اند.

The accelerated urbanization of Iranian cities after the 40s the underlying causes of the formation of deteriorated areas within the city and the formation of worn urban tissues. The purpose of this study was to explain the factors that contribute to urban dysfunctional tissue in Zanjan, It has used two methods of library and field to gather information. MicMac Software has been used to investigate the relationship, effects and extraction of key factors and to display the distribution of these factors at the district level the hotspot model was used in the GIS environment. In order to level the areas of Zanjan city in terms of key factors the EDAS decision model was used in order to determine the weight and importance of each factor in the EDAS model the ANP model is used. And the results showed that among the 31 indicators studied 8 indicators have the most impact as key factors in deteriorated. And the distribution of key factors has shown the deteriorated of urban areas using the hotspot model, the greatest deteriorated is in the form of clusters with hotspots in the central part of the city, south and southwest of Zanjan. Finally, the leveling of the areas of Zanjan city in terms of key factors showed that the highest inefficiencies are belongs to areas 5-2 and 1-1 that thay are located in the center and south of the city and next time the areas 2-1 and 3-1, that they are located in the southwest of the city. In fact, it has threatened the all-round inefficiency for these areas. In contrast to area 6-4 in the northeast of the city and next time, areas5-4 in the south and areas 4-3 in the north of the city had the least deteriorated.