خلاصة:
قرآن کریم در آیه ٣٣ سوره احزاب به بیان موضوع تبرج و حکم آن پرداخته است . تعاریف ارائه شده از سوی مفسرین و فقیهان درباره تبرج مختلف ، اما مشابه یکدیگر است . ارتباط تنگاتنگ دو مبحث عفاف و حجاب با یکدیگر ایجاب می کند که در کنار سفارش فراوان قرآن نسبت به پاکدامنی، چگونگی لباس و پوشش هم تبیین شود. رعایت عفاف از آغازین روزهای نزول وحی در کنار احکام اولیه و ضروری اسلام مورد توجه بوده ، درحالیکه بحث حجاب متاخر از آن بیان گردیده است . در این راستا در آیاتی از سوره ی مدنی احزاب به گونه ای تدریجی، جزئیاتی از حجاب و پوشش ذکر شده است . این کار، گاهی با نهی از تبرج ، آشکار کردن زینت و پرهیز دادن از اختالط با نامحرم و زمانی با دعوت به استفاده از خمار و جلباب برای زنان انجام شده است . در عین حال ، با توجه به گستردگی موضوع و مدخلیت عرف در آن ، برداشت مفسرین آمیخته با ابهام و اختلاف نظر بوده است . از این رو بدست آوردن همه جزئیات حجاب ، نیازمند مراجعه به سنت و سایر منابع فقهی و با در نظر گرفتن شرایط عرفی و اجتماعی می باشد.
این مقاله درصدد تبیین دقیق مفهوم تبرج و تعیین قلمرو و گسترده آن است . تحلیل عناصر تبرج بیانگر آن است که قلمرو تبرج زنان وسیع تر از اظهار زینت و تبرج در پوشش بوده و مظاهر دیگر مانند تبرج در رفتار، محتوای گفتار و ... را شامل می شود و هر نوع از جلوه گری اعم از نحوه پوشش ، نحوه رفتار و محتوای گفتار از سوی زنان در انظار مردان نامحرم که زمینه ساز ارتکاب گناه گردد، تبرج به شمار می آید.
ملخص الجهاز:
٨. برخي از مفسران در تبيين تبرج ذکر کرده اند که براي تبرج زنان ، درجات و درکاتي است ، برخي از گونه هاي تبرج مربوط به نحوه ي پوشش آن ها و برخي ديگر مربوط به حرکات آن ها مانند شيوه راه رفتن آن ها در ٥ ابن فارس ، ١٤٠٤، ج ١، ص ٢٣٨ ٦ فيومي، بي تا، ج ٢، ص ٤٢ ٧ مصطفوي، ١٤٠٢، ج ١، ص ٢٤٣-٢٤٢ ٨ ابن منظور، ١٤١٤، ج ٢، ص ٢١٢ ؛ قريشي، ١٤١٢، ج ١، ص ١٧٤ ٩ زيبدي، ١٤١٤، ج ٣، ص ٢٩٤ ١٠ صاحب بن عباد، ١٤١٤، ج ٧، ص ٩٦ ؛ فراهيدي، ١٤١٠، ج ٢، ص ١١٤ ١١ حسيني جرجاني، ١٤٠٢، ج ٢، ص ٣٧٠ ؛ قرشي، ١٣٧٧، ج ٧، ص ٢٤٩ ؛ ابن عاشور ، بي تا، ج ١٨، ص ٢٣٨ ١٢ فضل الله ، ١٤١٩، ج ١٨، ص ٢٩٣ ؛ جصاص ، ١٤٠٥، ج ٥، ص ٢٣٠ ١٣ طباطبايي، ١٤١٧، ج ١٥، ص ٢٢٨ ؛ صادقي تهراني، ١٣٦٥، ج ٢٤، ص ١١٠ ؛ حسيني شيرازي، ١٤٢٣، ص ٤٣٤ ، مغنيه ، بي تا، ص ٤٦٨ ١٤ طبرسي، ١٣٧٢، ج ٢، ص ١٠٦ ؛ مکارم شيرازي، ١٤٢١، ج ١٣، ص ٢٣٥ ؛ طباطبايي، ١٤١٧، ج ١٥، ص ٢٢٨ ١٥ مکارم شيرازي، ١٤٢١، ج ١٣، ص ٢٣٥ ؛ صادقي تهراني، ١٤١٩، ص ٤٢٢ ؛ طبرسي، ١٣٧٢، ج ٧، ص ٢٢٨ ؛ طباطبايي، ١٤١٧، ج ١٥، ص ٢٢٨ ١٦ ابن عاشور، بي تا، ج ١٨، ص ٢٣٨ ؛ نووي جاوي ، ١٤١٧، ج ٢، ص ٢٥٣ ١٧ رازي، ١٤٠٨، ج ١٥، ص ٤١٥ ؛ نخجواني، ١٩٩٩، ج ٢، ص ١٥٥ ؛ قاسمي، ١٤١٨، ج ٨، ص ٦٧ ؛ ثعلبي، ١٤٢٢، ج ٨، ص ٣٥ ؛ ملاحويش ، ١٣٨٢، ج ٥، ص ٤٣٧ بين مردان ، همراه با تکسر و تبختر و کوبيدن پاهايشان بر زمين به گونه اي که نظر جنس مخالف را به سوي خود جلب نمايد.
(
, 
, 
)
