خلاصة:
کارایی مفهومی اساسی و محوری در دانش اقتصاد، و بهویژه اقتصاد خرد، بوده وایدهای برای تخصیص بهینه منابع و امکانات برای تولید کالاها و خدمات است. این مفهوم میتواند از معیاری برای ارزیابی فعالیت‌های اقتصادی فراتر رفته و اساس و پایهای برای ترتیبات اجتماعی باشد و در نتیجه جهتدهی به حرکت جامعه داشته باشد. بر‌اساساین، نقش این مفهوم در شکلگیری نظام اقتصادی بسیار مهم است. در این مقاله جایگاه این مفهوم در اقتصاد اسلامی به مثابه دانشی بررسی می‌شود که بر پایه معرفتی متفاوت از معرفت اقتصاد متعارف هویت مییابد. این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوا پس از بررسی مفهوم کارایی و بنیانها و مفاهیم پیشینی آن، به بررسی مفاهیم مرتبط با آن در معرفت دینی−اسلامی میپردازد و نتیجه میگیرد این مفهوم با نوع نگرش اسلام به انسان و فعالیت‌های اقتصادی سازگار نبوده و نظام اقتصادی اسلام نمی‌تواند براساس این مفهوم سامان یابد.
Efficiency is a fundamental concept in economics, especially microeconomics, and is an idea for the optimal allocation of resources and facilities for the production of goods and services. This concept because it can go beyond a criterion for evaluating economic activities and have a basis for social arrangements and thus the direction of society. Accordingly, the role of this concept in the formation of the economic system is very important. The place of this concept in Islamic economics, as a knowledge whose identity is formed on the basis of a different understanding of conventional economics, is investigated in this article. Using the content analysis method, after examining the concept of efficiency and its foundations and previous concepts, this article examines the related concepts in religious-Islamic knowledge and concludes that this concept is related to the type of Islamic attitude towards human beings and Economic activities are not compatible and the Islamic economic system can not be organized according to this concept.
ملخص الجهاز:
اساس این ایده بر پایه کمیابی منابع نسبت به نیازها و خواسته‌های بی‌شمار انسان‌ها بود و ادعا می‌شد ازآنجاکه حتی با به‌کارگیری منابع و امکانات محدود موجود نمی‌توان نیازهای نامتناهی انسان‌ها را تأمین نمود باید کوشید آن کالاها و خدماتی را تولید نمود که متضمن بیشترین سطح از مطلوبیت است.
در این کارایی نرخ نهایی جانشینی عوامل تولید برای دو کالای x و y مساوی خواهد بود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) امّا اقتصاددانان معتقد بودند که نباید تنها به استفاده از تمامی امکانات اکتفا کرد؛ بلکه باید افزون‌بر آن به بهینهگی استفاده هم تأکید کرد.
کارایی پارتویی در عین حال که برای نگرش جدید اقتصادی گام به جلوی بسیار مهمی بود؛ امّا این اشکال بزرگ را هم دارد که بیشتر وضعیت موجود را ترجیح میدهد؛ زیرا تغییر وضعیت‌هایی که بهبود وضعیت یک طرف به کاهش مطلوبیت طرف دیگر نینجامد بسیار نادر است.
7. اشباع‌ناپذیری انسان اساس کمیابی این قاعده که هر فرد مطابق ترجیحاتی که خود مرجع تشخیص آن است باید انتخاب خویش را سامان دهد به ضمیمه قضیه‌ای دیگر در مورد اشباع‌ناپذیری انسان به موضوع مهمی به نام کمیابی منابع می‌رسیم و در نهایت نیاز به ابزاری برای حداکثرسازی مطرح می‌شود.
برای بررسی نگرش اسلامی باید بر دو مفهوم اساسی متمرکز شد که شالوده مفهوم کارایی است: نخست هدف فعالیت‌های اقتصادی براساس انسان‌شناسی اسلامی که بحث نیاز و خواسته را به دنبال دارد و دوم نیز تناسب منابع و هدف است.
(
, 
, 
)
