تحلیل متاتئوریک زمینه های تحقق نظریه نظام سازی فقهی در اندیشه شهید صدر بر اساس فرانظریه سازی ریتزر مقالة

یکی از مباحثی که باید در فقه اسلامی مورد پژوهش قرار گیرد این است که آیا احکام اسلامی مفرداتی هستند فاقد ارتباط با یکدیگر یا مجموعه‌هایی در هم تنیده با روابط عمیق و تشکیل دهنده یک نظام منسجم؟ در میان فقهای اسلامی شهید صدر را می توان مبدع و قائل به نظریه نظام‌سازی فقهی دانست. مقاله حاضر در صدد بیان آن است که ریشه‌های شکل‌گیری نظریه نظام‌سازی فقهی را در اندیشه این متفکر به روش متاتئوریک بررسی نماید. اندیشه شهید صدر تا کنون به صورت متاتئوریک مورد تبیین و توجه قرار نگرفته است و نگره نوین پژوهش حاضر به سمت این مقصود گرایش یافته است. مهمترین دستاورد این نوشتار آن است که عناصر نبوغ، تسلط کامل بر تمامی ابواب فقه و رویارویی شهیدصدر با نظام ها و سیستم های منسجم دو مکتب کمونیست و سرمایه داری را می توان از ریشه‌های ارائه نظریه نظام‌سازی فقهی در اندیشه ایشان دانست. او در مواجهه با نظام‌ها و سیستم‌های منسجم زمانه خود دریافت که فقه اسلامی نیز می‌تواند نظام‌ساز باشد؛ از این رو بر این باور بود که مجتهد باید به شیوه مجموعی به متون و احکام دینی بنگرد و همه آن‌ها را در یک مدار حرکتی مشاهده کند تا بتواند زیر بناهای نظام اسلامی را کشف کند و در برابر سطح نیازهای جهانی پاسخگو باشد.