ملخص الجهاز:
"؛یک نوع دیگر،دلایل عقلی،مثل این که چرا و چهگونه برای حفظ منافع دولت استعماری بریتانیا،حکومت دیکتاتوری نظامی متمرکز بر ملوک الطوایفی و هرج و مرج و آشفتگی سیاسی و اداری اواخر قاجار مرجع بود؛یک نوع دلایل دیگر،امارات و قرائن و سوابق و لواحق امر است که چهگونه پس از شکست قرارداد 1919 وثوق الدوله دائر به تحت الحمایگی ایران و هشدار و اعلان خطر مستقیم به احمد شاه دائر به انقراض سلسلهی قاجاریه،دولت انگلیس به فکر تعویض رژیم از طریق کودتا افتاد و برای این کودتا با چندین نفر(از جمله نصرت الدوله فیروز،سید ضیاء الدین طباطبایی،سردار اسعد بختیاری،امیر موثق نخجوان، سالار جنگ و میرپنج رضا خان)مذاکره کردند.
جناب دکتر محمد رضا جلالی نائینی مکرر به من گفته و در مقالهیی هم در شهریور 1383 در همین ماهنامهی حافظ نوشتهاند که سید ضیاء الدین طباطبایی به محض آنکه از قریب الوقوع بودن عقد قراردادی بین انگلیس و شیخ خزعل آگاهی یافت،از سر وطنخواهی به وثوق الدوله پیشنهاد کرد که به جای آنکه بگذارد انگلیس با عقد قرارداد با شیخ خزعل حاکمیت ایران را بر خوزستان نادیده انگارد و آن منطقه را از کشور منتزع کند،مستقیما با انگلیس قراردادی ببندد که علی العجاله مانع تجزیهی ایران شود و بدان امید که بعدها ایران بتواند از زیر بار مواد ناخواستهی آن شانه خالی کند.
»4 اللهیار صالح هم که در اسفند 1299 منشی و مترجم سفارت امریکا بود،در خاطرات خود که بخشی از آن را پیش از این دکتر خسرو سعیدی در اردیبهشت 1383 در همین ماهنامهی حافظ چاپ کرد،نوشته است که:بلافاصله پس از کودتای 1299،تمام سفیران خارجی در میهمانیها و ارتباطات سعی داشتند که با رضا خان سردار سپه گفتوگو کنند،نه با سید ضیاء که نخستوزیر رسمی کشور بود."