استعاره ‏های مفهومی خشم در دیوان خاقانی مقالة

مؤلف: علامی، ذوالفقار ؛ مباشری، محبوبه ؛

متن پژوهی ادبی زمستان 1401 - شماره 94 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎29 صفحة - من 36 إلی 64 )

الکلمات المفتاحية: استعارۀ مفهومی ‌مجاز ‌عواطف ‌خشم دیوان خاقانی anger Khaghani’s Divan emotions metonymy Conceptual metaphor استعاری خاقانی زبان فارسی کوچش شاعر

fa en

خلاصة:

استعاره از مهم‏ترین ابزارهای انتقال زبان از کاربرد حقیقی به کاربرد مجازی و ادبی آن است. از طرفی امروزه استعاره در غرب دیگر خاص شعر و ادبیات و ابزاری برای آراستن کلام نیست؛ بلکه استعاره‏ها به حوزۀ اندیشه و شناخت واردشده و از چشم‏اندازهای مختلف در بسیاری از علوم به کار گرفته شده است. در حوزۀ شعر نیز کاربرد استعاره در عواطف بشری همواره موردتوجه بوده است؛ چراکه عواطف انسان همواره به‌عنوان یک حوزۀ مبدأ در ساختارپردازی استعاری مفاهیم متنوع در اغلب زبان‌ها به کار گرفته می‌شوند و از الگوهای فرهنگی هر زبان بهره می‌برند. خاقانی، ‌ازجمله شاعرانی است که در بهره‌گیری از استعارات بدیع و تازه در شمار خلاق‌ترین شعرای فارسی‌گوی قرار دارد. هدف مقاله حاضر بررسی کاربرد و فراوانی نگاشت‌‌نام‌های مفهومی در شعر خاقانی با رویکرد مجاز مفهومی یا استعارۀ مفهومی و تحلیل داده‌های شعر خاقانی می‌باشد و با بررسی در حوزۀ عاطفۀ خشم می‌توان به این نتیجه رسید که حدود 160 بیت، ‌مربوط به عاطفۀ خشم و مترادفات آن است. البته سه حوزۀ مبدأ «تغییر حالت»، ‌«تغییر نگاه» و «بی‏تابی» را می‏توان در یک حوزۀ مبدأ تغییر فیزیکی گنجاند. درنهایت حوزۀ مبدأ «خشم درخط‏شدن است» و «خشم طیره‏شدن است» پربسامدترین حوزۀ مبدأ برای مفهوم‌سازی خشم در دیوان خاقانی است.

ملخص الجهاز:

کوچش (٢٠٠٠) در مقاله اي مينويسد، برخلاف جهاني بودن تجربۀ جسماني که بر اساس آن بسياري از استعاره هاي عاطفي همچون [انسان خشمگين ظرفي درفشار است ] را ميسازيم ، در بسياري از مفهوم سازيهاي استعاري عواطف شاهد جهانيبودن آن ها هستيم ، به اين دليل است که قاب گيري و کانون تجربي قلمرو مبدأ از فرهنگي به فرهنگ ديگر متفاوت است . صراحي و عموزاده (١٣٩٢) به بررسي استعاره هاي مربوط به عاطفۀ خشم در زبان فارسي و انگليسي بر اساس الگوي شناختي- زباني ليکاف و کوچش پرداخته اند. درنهايت ، استعاره ها بر اساس الگويي که کوچش براي تقسيم بندي استعارة احساس ارائه داده است به سه دسته تقسيم کرده اند و در پايان به اين نتيجه رسيده اند که خرابي/ويراني با بيشترين ميزان فراواني و پس ازآن آتش /گرما، تغيير فيزيولوژيکي و رفتار/ واکنش حيواني، با نسبت فراواني برابر، در جايگاه بعدي رايج ترين حوزه هاي مبدأ براي مفهوم سازي خشم در زبان فارسي است . (افراشي، به نقل از ليکاف و جانسون ، ١٣٩٥) روان شناسان شناختي يکي از اولين آزمايش هايي که در جهت نشان دادن صحت استعاره هاي مفهومي و اينکه آن ها نه تنها در زبان ، بلکه در نظام ادراکي ما وجود دارند را ريگيبز و همکارانش انجام داده اند. (ليکاف و جانسون ، ١٣٩٧) حوزة مبدأ گژنگريستن در اين ابيات براي نماياندن خشم به کار گرفته شده است (افراشي، ١٣٩٥)؛ زيرا يک نگاشت ساخت مند کژنگريستن به مقصد خشم درک ميشود). Conceptual Metaphors of Happiness in Persian Language: a Body-Centered Analysis.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول