کارکردهای هنری و تعلیمی تمثیل مقالة

یکی از ابزارهای مهمی که نویسندۀ ادب تعلیمی در جهت توضیح و تفسیر ایده‌های اخلاقی و عرفانی و القای مطلب خود به مخاطب از آن یاری می‌گیرد تمثیل است. در تمثیل نویسنده و شاعر ابتدا مفاهیم کلی و انتزاعی را که غالباً عقلی و از نوع خبری هستند، ‌بیان می‌کند و بعد برای ملموس و عینی کردن آن‌ها و اثبات ادعای خود، ‌مثال و دلیلی ادبی می‌آورد و از این نظر که سخنان مستدل آن‌ها ساده و قابل‌فهم است و با صراحت به نتیجه‌گیری می‌پردازد، ‌تأثیر عمیقی بر خواننده می‌گذارد. انواع تمثیل از ابزارهای قوی تصویرگری و آشنایی‌زدایی و منشأ خلق مضامین بدیعی هستند و ازآنجاکه در این شگردهای ادبی، ‌تصاویر اثباتی در خدمت اقناع مخاطب است، ‌شیوۀ بیان استدلالی بر بیان هنری برتری دارد. در این جستار کارکردهای هنری و تعلیمی و تربیتی انواع گوناگون تمثیل، ‌موردنقد و بررسی قرار گرفته است. پژوهش، ‌بر اساس نحوۀ کاربرد مصداق‌های این آرایه‌ ادبی در آثار مهم تعلیمی و سبک هندی و ملاحظۀ دیدگاه‌های صاحب‌نظران و دریافت شخصی نگارنده از این هنر بلاغی صورت گرفته است. نتیجه کلی مقاله این است که به‌کار بردن فراوان شکل‌های مختلف تمثیل، ‌یکی از رازهای زیبایی و ذوق‌پسندی و تأثیر زبان آثار ادبی تعلیمی و سبک هندی بر خواننده است و همین امر سبب شده مفردات نغز آن‌ها بر سر زبان‌ها بیفتد و خوانندگان معانی و مفاهیمی را که در این بیت‌ها ذکر شده‌اند از جان‌ودل و بدون چون‌وچرا بپذیرند.

One of the important tools that the author of educational literature uses to explain and interpret moral and mystical ideas and to convey his content to the audience is allegory. In the allegory of the writer and poet, he first expresses general and abstract concepts, which are often rational and news-type, and then gives a literary example and reason to make them tangible and objective and to prove his claim. In the sense that their reasoned words are simple and understandable with the explicit conclusion, he has a profound effect on the reader. All kinds of allegories are powerful tools of illustration and de-familiarization and the origin of creating novel themes, and since in these literary techniques, positive images serve to convince the audience, the method of argumentative expression is superior to artistic expression. In this article, the artistic, educational, and training functions of various types of allegory have been reviewed. The research is based on the application of examples of this literary array in important educational works and Indian styles and considering the views of experts and the author's personal perception of this rhetorical art. The general conclusion of the article is that the abundant use of different forms of allegory is one of the secrets of beauty and taste and the effect of the language of educational and Indian literary works on the reader, and this has made the contents so popular that the readers accept the meanings and concepts wholeheartedly and without any question.

در تمثيل نويسنده و شاعر ابتدا مفاهيم کلي و انتزاعي را که غالباً عقلي و از نوع خبري هستند، بيان مي کند و بعد براي ملموس و عيني کردن آن ها و اثبات ادعاي خود، مثال و دليلي ادبي مي آورد و از اين نظر که سخنان مستدل آن ها ساده و قابل فهم است و با صراحت به نتيجه گيري مي پردازد، تأثير عميقي بر خواننده مي گذارد. ک: شيري، ١٣٨٢) مثال : مقدار يار هم نفس چون من نداند هيچکس ماهي که بر خشک اوفتد قيمت بداند آب را (سعدي، ١٣٨١: ٤١٤) دل چه ميداند که قدرش چيست ، در ديـوان عشـق يوسف ناديده مصر، از قيمت خود غافل است (صائب ، ١٣٧٥: ٥١٨/٢) در اين بيت ها شاعران در يک مصراع مطلب موردنظر خود را بيان کرده و در مصراع ديگر براي توضيح بيشتر آن و اثبات ادعاي خود، مثالي عيني و محسوس آورده اند تا مفهوم بيت ها براي خواننده ساده و قابل فهم شود. » (فروغي، ١٣٨٤) تمثيل نيز از شگردهاي مهم و محوري مضمون سازي در شعر فارسي است و صائب و شاعران هم عصر او در شعر خود از اين هنر ادبي، براي خلق مضامين متنوع تعليمي و عرفاني، زياد استفاده کرده اند و در ساخت اين صنعت ادبي اصل را بر درک معنا توسط مخاطب گذاشته اند. نويسندگان ادب تعليمي براي ملموس و عيني کردن مفاهيم کلي و انتزاعي و القاي مطلب خود به مخاطب از اين شگرد ادبي استفاده کرده اند و کاربرد شکل هاي مختلف تمثيل ، نياز زباني آن ها را در بيان رسا و زيباي معناي موردنظر برآورده ساخته است .