خلاصة:
در متون ادب فارسی از برخی علوم سخن به میان آمده است. یکی از آن علوم، علم طب است که در متون ادبی به انحاء مختلف از آن سخن رانده شده است. ادیبان و طبیبان از دیرباز تا کنون پیوند عمیقی با یکدیگر داشتهاند. با مطالعهی اشعار شاعران پرآوازهای چون مولانا، سعدی، نظامی، فردوسی و ...که در عصر گذشته میزیستهاند، نیز تورّق دیوان شاعران عصر جدید چون شهریار و پروین اعتصامی، درمییابیم که اهل ادب، با استفاده از طبع شاعرانهی خود، بسیاری از مسائل و مناسبات میان طبیب و بیمار را گاه تلویحـاً در قالب حکایت و داستان و گاه با زبان صریح بازگو کردهاند. مطالعهی این مطالب هم برای بیماران سودمند است تا بدانند در مقابل درمانگر خود چگونه باید رفتار کنند و هم طبیبان را بایسته است تا با در نظر گرفتن آنها، در خدمت صادقانه به خلق، هر چه بیشتر کامروا گردند. نتایج این پژوهش که به شیوة توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانهای صورت پذیرفته، بیانگر آن است که نحوۀ ارتباط صحیح میان بیمار و طبیب که نتیجۀ مستقیمی در روند درمان دارد، مورد توجه شاعران ایران زمین بوده است. همچنین بسیاری از موارد مطرح شده از سوی شعرا، از نظر اخلاق پزشکی نیز، مورد تأیید و توصیه صاحبنظران است.
Some sciences have been spoken about in Persian literature. One of those sciences is medicine, which has been talked about in various ways in these texts. Librarians and physicians have had a deep relationship with each other for a long time. Studying the poems of such famous poets of the past as Rumi, Saadi, Nezami, Ferdowsi, etc. as well as the poems of modern writers such as Shahriar and Parvin Etesami, we find out that the literary man have recounted many of the issues and relations between patients and physicians implicitly or explicitly in their tales, stories and poems. Patients will enjoy reading such literature as they will understand how to behave towards their physician. Physicians will also take benefit from these texts as they will read about truthful service to the people. The results of this descriptive-analytical research, which used library method to collect data, suggest that many of the issues raised by poets are approved and recommended by scholars in terms of medical ethics.