خلاصة:
یکی از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻳﮋگی های بخش کشاورزی در ﻣﻨـﺎﻃﻖ روﺳـﺘﺎﻳﻲ اﻳـﺮان، ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺑﻬﺮهوری ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ. قطعهﻗﻄﻌﻪ ﺑﻮدن اراﺿﻲ زراﻋﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻳﻦ اﻣﺮ میباشد و مناسبترین راﻫﻜﺎر، اﺟﺮای ﻃﺮحهای ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزی اراﺿﻲ اﺳت. از مهمترین آثار اجرای طرحهای یکپارچهسازی اراضی کشاورزی، آثار اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی است. براین اساس پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، توسعهای و کاربردی است که به منظور گردآوری اطلاعات، برحسب مقتضیات پژوهش از مطالعات پیمایشی و کتابخانهای استفاده شده است. جامعهی آماری تحقیق شامل 1448 خانوار سهامدار شرکت سهامی زراعی نیل آباد تربت جام است که با استفاده از فرمول کوکران 174 سهامدار به عنوان نمونه انتخاب و مورد پرسشگری واقع شدند. دادهها و اطلاعات جمعآوری شده با استفاده از روشهای آمار استنباطی و توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق، در بُعد اجتماعی- فرهنگی، شاخص افزایش دانش کشاورزان با میانگین 93/3 و در بعد اقتصادی- معیشتی، شاخص هزینه مصرف آب، با میانگین 82/3 نسبت به سایر شاخصها افزایش معناداری را نشان میدهد. به طور کلی میانگین اثرات یکپارچهسازی اراضی در قالب شرکت سهامی 47/3 است که بالاتر از میانگین عددی 3 و در حد متوسط تا مطلوب ارزیابی گردیده است. بنابراین شرکت سهامی زراعی نیلآباد در بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی سهامداران تاثیر نسبتاً مثبتی داشته است. با اینحال، با گذشت ۵۰ سال از فعالیت شرکت، اکنون پایین رفتن سطح آبهای زیر زمینی، عدم وجود صنایع مکمل در زنجیره تولیدی، افزایش اعضای اولیه از ۲۷۶ نفر به حدود ۲۰۰۰ نفر به عنوان عواید بگیر، عدم رضایت سهامداران از هیات مدیره شرکت سهامی زراعی، مهمترین مسائل شرکت از دیدگاه مدیران و سهامداران است.
ملخص الجهاز:
بنابراين بررسي اثرات اقتصادي- معيشتي و اجتماعي - فرهنگي طرح هاي يکپارچه سازي اراضي در قالب شرکت هاي سهامي زراعي و بررسي و شناسايي نقاط قوت و ضعف اين طرح ها و همچنين ريشه يابي آنها و نيز ميزان تحقق اهداف ياد شده در محدوده مورد مطالعه ، طبق نظرات گروه هاي هدف و شناخت مشکلات ، مسايل و راه ها و نحوه اجراي آن ميتواند در مسير تحقق اهداف برنامه هاي توسعه کشاورزي و روستايي که افزايش توليد و درآمد روستاييان و بهره - برداري بهينه از عوامل توليد، بهبود شرايط اجتماعي روستاييان است ، موثر واقع شود و زمينه را براي اجراي مطلوب اين طرح در بقيه نقاط کشور فراهم کند.
بر اين اساس ميتوان سوال کليدي اين پژوهش را به 3 / 20 صورت زير صورت بندي کرد که ميزان اثرات اقتصادي و اجتماعي اجراي طرح هاي يکپارچه سازي اراضي در قالب شرکت سهامي زراعي نيل آباد تربت جام ، تا چه اندازه است ؟ ٢) مباني نظري اقتصاد نواحي روستايي با فعاليت هاي کشاورزي و بهره برداري از زمين در کشورهاي درحال توسعه در ارتباط بسيار نزديک قرار دارد و تقطيع اراضي، از چالش هاي بسيار مهم کشاورزي در مناطق روستايي است که سبب کاهش ميزان توليد و به دنبال آن درآمد کشاورزان و ناپايداري در رشد اقتصادي و توسعه اجتماعي شده و ميتواند کاهش امنيت غذايي و اشتغال و درآمد، افزايش مهاجرت و کاهش سطح فقر در نواحي روستايي را به دنبال داشته باشد(عينالي و همکاران ،١٣٩٢: ٥٢).