ملخص الجهاز:
"1lشهر دامغان از شهرهای مهم ایران و دارای برج محکم و خندقی بوده و برجهای اطراف شهر در بعضی از نقاط تاکنون باقیمانده است و آثار باستانی در این شهر بسیار است،از جمله مسجد تاریکخانه و منارهاش،مقبره پیر علمدار،مسجد جامع و گلدستهاش و مقبره چهل دختران.
7 بنای مقابر و گنبدهای آنها که در سالهای اولیه دوران اسلامی به صورت بسیار ساده و در قرون اولیه با مختصر زیب و زینتی همراه بود لکن بعدها نه فقط آجرکاری این مقابر همراه با تزیینات آجری مورد توجه هنرمندان ایرانی قرار گرفت،بلکه با به کارگیری آجرهای گوشهدار،مقرنسهای زیبا و قطاربندیهای آجری و کتیبههای کوفی و انواع و اقسام خطوط و آرایشهای متن کتیبه و همینطور نقوش هندسی،در ارائه هنر و ذوق شهرت بسزایی یافت.
بنابراین یکی از مشخصات دیگر بناهای قرون پنجم-ششم در مناطقی چون خراسان،سمنان،اصفهان و دامغان این است که نمای خارجی مقابر و گنبدها که بخشهای متعدد با تزیینات آجری متفاوت دارد، با نقوش هندسی همانند کثیر الاضلاعها،مستطیلها، مربعها،مثلثها،لوزیها،زیگزاگها،صلیبیها،مشبکها 1lو ریزهکاریهای فوقالعاده جالب و چشمگیر که با آجرها در اندازه و حالتهای متفاوت ایجاد شده تزیین یافته است.
به رغم اینکه بیشتر بناهای تاریخی دامغان تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی ایران قرار گرفته است ولی کمبود منابع مالی کافی برای تدوین و اجرای طرحهایی که بناهای تاریخی را در زندگی فرهنگی این ملت بخصوص بومیان منطقه دخالت دهد،سبب شده که بیتوجهی به این ابنیه ارزشمند و اسناد تاریخی وجود داشته و کمتر به جایگاهشان در 2lتوسعه فضای شهری و گسترش شیوههای مدرن توجه شود و ازاینرو ارتباطشان با محیط شهری و مناظر طبیعی مشخص نشود."