ملخص الجهاز:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) قلم یا قلمو؟ پژوهشی در روشهای طراحی اواخر دوره صفوی شیلا کنبای ترجمهء شروین فریدنژاد این مقاله برگرفته از مجموعهای است که با سرویراستاری روبرت هیلن براند پژوهشگر و کارشناس نقاشی ایرانی در لندن منتشر شده است.
این تغییر در سلیقهء قط سر قلم،شاید به خاطر انواع دیگر قلم برای خط نستعلیق بوده (به تصویر صفحه مراجعه شود) است که در اواخر سدهء پانزدهم م/قرن نهم هـ.
دودهء مورد استفاده برای ساخت مرکب از خاکستر سوختهء گیاهان مختلف و یا از لایهء نازک سیاه باقیمانده روی سطح ظروفی که در آن روغن سره یا سوزانده شده باشد،به دست میآمد،باوجود آنکه ابن بادیس به دودهء چراغ اشارهای نمیکند،احتمالا استفاده از این نوع دوده نیز از روشهای بسیار معمول ساخت مرکب بوده است.
شفیع عباسی در آفریدن ترکیببندی به شیوهء اروپایی بسیار توانا و موفق بود با این وجود احتمالا هیچگاه در نخواهیم یافت که حامیان و یا پیروان هنری وی،کاربرد او را از ابزار و وسایل نقاشی سنتی ایرانی برای آفریدن اثری به شیوهء اروپایی میپذیرفتهاند یا نه، اما با این وجود احتمالا وی از سوی آنها به خاطر زیردستی،مهارت و هوش در خلق اثری با قلمنی که توهم و جلوهء طراحی با قلمو را به وجود میآورد،تحسین شده است.
(10)-قاضی احمد،همان صص 114-113،در نسخهء فارس نک،به صص 70 69/مترجم (11)-ابن بادیس،همان،ص 14،شبیه به آن،قاضی احمد،همان،صص 112-111،سلطان علی مشهدی نیز به نقل از وی آورده است: که قلم سرخ رنگ میباید/نه به سختی چو سنگ میباید نه سیاه و نه کوته و نه دراز/یاد گیر ای پسر ز روی نیاز معتدل،نیستبر و نه باریک/واندرونش سفید نه تاریک نه در و پیچ و نه در تابی/ملک خط راست نیک اسبابی کتابآرایی در تمدن اسلامی،نجیب مایل هروی،استان قدس(1372)صص 76-75 و نیز نک،به گلستان هنر،ص 69/مترجم (12)-روزنت هال،همان،ص 25."