خلاصة:
زمینه و هدف: تلمیح از پرکاربردترین شگردهای ادبی است. شاید در مجموعۀ اشعار شاعری متقدم یا متاخر، جای بسیاری از صنایع ادبی خالی باشد، اما صنعتی که عموما در شعر یافت میشود، تلمیح است. با توجه به اینکه تلمیح، در سبک هندی دچار تحول و گستردگی خاصی شد، بیدل دهلوی نیز چون دیگر شاعران سبک هندی، از این صنعت در غزلیات خود استفاده کرد؛ درعین حال نگاه او به تلمیح مانند شعرای پیشین و همعصر خود نبود. بیدل اگرچه نسبت به همعصران خود در استفاده از این صنعت کم کارتر است، سعی در نوآوری بیشتری داشته است. در این مقاله با شرح برخی از ابیاتی که در آن تلمیح بکار رفته، سعی شده است مشکلات معنایی این ابیات در حد توان مرتفع گردد و علاقه مندان درک بهتری از مضمون پردازیهای این شاعر پرآوازه داشته باشند.
روش مطالعه: روش کار در این تحقیق، همچون بیشتر تحقیقاتی کـه در حـوزۀ علـوم انـسانی انجـام میگیرد، توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای است.
یافته ها: بیدل در کاربرد تلمیحات ایرانی، یکی از کم‌کارترین شعرای سبک هندی است. اما در غزلیات او، نام عشاقی همچون مجنون و فرهاد در کنار شیرین و لیلی، بسامد بالایی دارد. درعوض تلیمحات اسلامی دارای بسامد قابل توجهی در اشعار او هستند. بیدل برخلاف قصاید و مثنویها که از تلمیح به حضرت محمد(ص) مضمونهای قابل توجهی ساخته است، در غزلیات بیشتر به تلمیح پیامبرانی همچون موسی، عیسی، یعقوب و یوسف پرداخته است.
نتیجه گیری: غالب استفادۀ بیدل از صنعت تلمیح، با تصرف او در روایت، داستان و ماجرای موردنظر صورت گرفته است و مهمتر اینکه تقریبا همیشه برداشت دلخواه خود را از موضوع داشته است. در واقع تقریبا در همۀ موارد کاربرد تلمیح در غزلیات او با انتقال پیام اخلاقی – مذهبی همراه است حتی اگر با ماجرایی عاشقانه روبرو باشیم. همچنین او گاه تلمیح را با صنایعی چون تشبیه، اسلوب معادله، کنایه، پارادوکس و استعاره آمیخته است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Hint is one of the most widely used literary techniques. Many literary industries may be vacant in the collection of poems of early or late poets, but the industry commonly found in poetry is allusive. Due to the fact that allusion has undergone a special change and expansion in the Indian style, Bidel Dehlavi, like other poets of the Indian style, used this industry in his lyric poems; At the same time, his view of allusion was not like that of his earlier and contemporary poets. Although Bidel is less efficient in using the industry than his contemporaries, he has tried to innovate more. In this article, by describing some of the verses in which the allusion is used, an attempt has been made to solve the semantic problems of these verses as much as possible and for those who are interested to have a better understanding of the themes of this famous poet.
METHODOLOGY: The method of work in this research, like most researches in the field of humanities, is descriptive-analytical and the use of library resources.
FINDINGS: Bidel is one of the least useful poets of Indian style in the use of Iranian allusions. But in his lyric poems, the names of lovers such as Majnoon and Farhad, along with Shirin and Lily, have a high frequency. Instead, Islamic teachings have a considerable frequency in his poems. Unlike the poems and Masnavi, which have made significant themes from the allusion to the Prophet Muhammad (pbuh), Bidel has alluded to prophets such as Moses, Jesus, Jacob, and Joseph in his sonnets.
CONCLUSION: Most of Bidel's use of the allusion industry has been done by his capture of the narrative, story, and story in question, and more importantly, he has almost always had his own interpretation of the subject. In fact, in almost all cases, the use of allusion in his sonnets is associated with conveying a moral-religious message, even if we are dealing with a romantic story. He has also occasionally combined allusion with industries such as simile, equation, irony, paradox, and metaphor.
ملخص الجهاز:
تا کنون کتابها، مقالات و پايان نامه هاي فراواني درمورد بررسي اشارات و تلميحات شعرا در ادب فارسي به رشتۀ تحرير درآمده است ١ ولي اگر دايرة جستجو را محدود به تلميحات اشعار بيدل دهلوي کنيم ، ميتوان به اين کتابها و مقالات اشاره کرد: کتابها: صنعت تلميح در اشعار بيدل از عبدالحکيم خاکسار (١٣٨٨): اين کتاب پژوهشي است در دو بخش که بخش اول به شرح حال و آثار بيدل اختصاص يافته و بخش دوم هرچند با ارائه تعريفي اشتباه از تلميح نااميدکننده آغاز ميشود٢، بيست ونه تلميح از شخصيتهاي مورد توجه بيدل را جمع آوري کرده و ضمن آوردن ابياتي از او، آنها را با ابيات شعراي معروفي چون حافظ و مولوي و عطار مقايسه کرده است .
(شريفي و حسين زاده ، ١٣٩٥) تلميح به حضرت علي در فرهنگ تلميحات اجزاي متنوعي دارد اما بيدل از اين ميان به معروفترين آنها اشاره کرده است .
Ghazaliyat Bidel, 3 volumes, by the efforts of Mohammad Sarvar Molaei, Tehran: Elm. Dehkhoda, Ali Akbar.
Introducing the authors Mohammad Haji Abdolhosseini: Student of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
com) Bahram Parvin Gonabadi: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
com: Responsible author) Sorayya Razeghy: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
(
, 
, 
)
