خلاصة:
امروزه گسترش بحرانهای محیطی مانند کم آبی و خشکسالی جوامع روستایی را در معرض خطر قرار داده و هزینههای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی زیادی را به همراه داشته است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی پیامدهای خشک شدن دریاچه ارومیه بر ناپایداری روستاهای پیرامون آن بوده است. نوع تحقیق کاربردی، ماهیت روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) است و تجزیه و تحلیل داده ها با روشهای کمی صورت پذیرفته است. قلمرو مکانی این تحقیق روستاهای واقع در شعاع 20 کیلومتری دریاچه اورمیه که در شهرستان های میاندوآب و آذرشهر استقرار دارند، بوده است. نتایج نشان داد سکونتگاه های شرقی تأثیرات بیشتری از خشک شدن دریاچه ارومیه نسبت به سکونتگاههای جنوبی متحمل شده است. بیشترین اثرات منفی در هر دو شهرستان در بعد محیطی (همچون شور شدن اراضی، کاهش تنوع محصولات زراعی و باغی، تخریب باغات و مراتع) و سپس بعد اجتماعی (نظیر کاهش مشارکت و همیاری روستاییان، کاهش انسجام اجتماعی، کاهش امنیت در داخل روستاها و افزایش بزهکاری) بوده است. کمترین اثرات کاهش تراز آب دریاچه ارومیه در بعد اقتصادی (شامل کاهش فرصتهای شغلی غیرکشاورزی، کاهش درآمدهای متنوع و پایدار، کاهش زمینههای اشتغال و افزایش قیمت مسکن) مشاهده شده است.
Nowadays, the development of environmental crises such as water scarcity and drought has endangered rural settlements and caused a lot of economic, social, physical, and environmental problems. The purpose of the research is to study the consequences of Lake Urmia drying for the sustainability of its adjacent villages. The research was an applied, descriptive-analytical one where the data were collected via field study (questionnaires, interviews, observation) and library-based research, and analyzed quantitatively. The villages located within a 20 km radius of Lake Urmia (in Miandoab and Azarshahr) were studied. The results indicated that the east settlements were influenced more than the south settlements as a result of Lake Urmia drying. Most negative consequences in both towns were first environmental (e.g. soil salinity, reduced diversity of agricultural and food crops, and destruction of gardens and pastures) and then social (e.g. decreased cooperation of villagers, decreased social solidarity, decreased security, and increased crime). The least important influences of decrease in water level of Lake Urmia were related to economic considerations (e.g. decrease in non-agricultural job opportunities, decrease in diverse and sustainable income, job decrease, and increase in housing prices.
ملخص الجهاز:
این پژوهش بر آن است پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از کاهش تراز آب یا خشک شدن بزرگترین دریاچه داخلی کشور را در سکونتگاه های شرق و جنوب آن را تحلیل تطبیقی نماید.
تحقیق حاضر ضمن توجه به مطالعات پیشین ، اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی این بحران را با نگرش فضایی بررسی کرده و مطالعه تطبیقی از اثرپذیری سکونتگاه های روستایی در شرق و جنوب دریاچه اورمیه را ارائه میدهد.
جدول ٣- ویژگیهای فردی و اجتماعی پاسخگویان / درصد جنس سواد شغل مرد زن بی سواد و سیکل و آکادمیک کشاورزی صنعت خدمات ابتدایی دیپلم آذرشهر ٩٤/٨ 5/2 26/1 29/5 19/2 51/3 27/6 46/3 میاندوآب ٨٧ 13 29/5 13/1 57/4 26/3 49//8 23/9 مأخذ: یافته های تحقیق ، ١٣٩٩ کاهش تراز آب دریاچه ارومیه در دو دهه اخیر اثرات فضایی-مکانی متعددی بر سکونتگاه های انسانی پیرامون آن داشته است از جمله اثرهای منفی و مخرب زیادی در بخش زراعت ، باغداری، دامداری، مهاجرت روستاییان ، از بین رفتن ساختارهای گردشگری، تخریب محیط زیست و غیره .
بررسی اثرات مکانی –فضایی کاهش تراز آب دریاچه ارومیه در نواحی پیرامون با استفاده از آزمون رتبه ای کروسکال والیس نشان داد در همه شاخص های مورد بررسی مانند؛ زمینه های شغلی، درآمد پایدار، سرمایه گذاری، مشارکت و همکاری، امنیت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، تعلق مکانی، تغییر کاربری، آلودگی محیط و تخریب محیط زیست ، تأثیر بحران کاهش آب دریاچه ارومیه در روستاهای شهرستان آذرشهر بسیار بیشتر از شهرستان میاندوآب است .