خلاصة:
یکی از موانع مهم بر سر راه توسعه، وجود پدیده نابرابری و عدم توازنهای اقتصادی و اجتماعی در کشور یا در سطح منطقه است. توزیع عادلانه امکانات و ثمرات توسعه در میان اکثریت جمعیت از خصیصه های مهم اقتصاد پویا و سالم است. در جریان هرگونه تصمیم گیری اعم از برنامهریزی، مدیریت، ارزیابی و یا کنترل چنانچه در طلب و جستجوی شرایطی مطلوب هستیم، باید در راستای ایجاد تعادلی منطقی و واقع بینانه بین مناطق به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات حرکت نمود. گام اول درجهت چنین حرکتی شناخت وضع موجود و امکانات و محدودیت های آن است. برنامه ریزان جهت تحقق این امر سعی در کاهش نابرابری ها و عدم تعادل ها از طریق تدوین و اجرای برنامه های متعدد محرومیت زدایی و گسترش یکپارچه جنبه های مثبت توسعه یافتگی دارند. بهکارگیری معیارها و روش های کمی جهت سطحبندی سکونتگاهها در سیستم فضایی مناطق، نهتنها موجب شناخت تفاوت میان سکونتگاهها می گردد، بلکه این سطحبندی معیاری برای تعیین مرکزیت، همچنین تعیین انواع خدمات موردنیاز و تعدیل نابرابری بین سکونتگاهها است. هدف از این پژوهش سطحبندی بخش های دو گانه مناطق روستایی شهرستان نهبندان به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات روستایی است. روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی بوده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد از دو بخش شهرستان نهبندان، مناطق روستایی بخش مرکزی از خدمات بیشتری برخوردارند و توزیع خدمات نسبت به بخش دیگر در این بخش متوازن تر بوده است. بدینسان، الگوی توزیع فضایی زیرساختها مبین قطب رشد و انباشت امکان در مکانهای مرکزی است. لذا ضرورت دارد روستاهای بخش شوسف یعنی سکونتگاههایی که پیرامون مرکز هستند نیز در اولویت برنامهریزی روستایی قرار گیرد.
Applying criteria and quantitative methods for rating settlements in the spatial system of areas not only identifies the difference between settlements but also provides a criterion for identifying the centrality, determining the range of services needed, and adjusting the inequality between settlements. The purpose of the research was to rate dual sections of rural areas of Nehbandan in terms of enjoying rural facilities and services. The method applied was descriptive-analytical. The results indicated that from among the two sections of Nehbandan, the rural areas of the central section enjoy more services and equal distribution of services compared with the other section. Therefore, the model of spatial distribution of infrastructure shows the growth pole and accumulation of facilities in the central section. Therefore, it is important that the villages located in Shusf, i.e. the settlements around the center, be prioritized in rural planning.
ملخص الجهاز:
زبردست (١٣٨١) در مقاله خود با عنوان ارزیابی روش ها تعیین سلسله مراتب و سطح بندی سکونتگاه ها در رویکرد عملکردهای شهری در توسعه روستایی، با استفاده از (UFRD) برای سطح بندی سکونتگاه های روستایی به ترسیم نمودار ستونی شاخص مرکزیت سکونتگاه های روستایی شهرستان های استان گلستان پرداخته است .
تقوایی و نوروزی اوارگانی(١٣٨٦) در مقاله خود با عنوان تحلیلی بر نحوه توزیع فضایی امکانات و خدمات روستایی و سطح بندی دهستان های استان چهارمحال و بختیاری با به کار بردن شاخص توسعه در ابعاد مختلف زیربنایی، اجتماعی، بهداشتی و درمانی و...
به بررسی نحوه توزیع فضایی خدمات و امکانات ، سپس مقایسه درجه توسعه یافتگی مناطق روستایی دهستان های استان گلستان به روش شاخص مرکزیت پرداخته است .
شکور و همکاران (١٣٩٢) در مقاله خود تحت عنوان تحلیلی بر نحوه توزیع فضایی امکانات و خدمات روستایی و سطح بندی روستاهای بخش درودزن مرودشت با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به این نتیجه دست یافتند.
جدول ١- گام اول تشکیل ماتریس تصمیم شاخص ها شوسف مرکزی آموزشی (X١ ) 130 118 فرهنگی (X٢) 11 7 ورزشی (X٣) 14 12 مذهبی (X٤) 182 115 سیاسی - اداری (X٥) 207 163 تسهیلات (X٦) 272 163 بهداشتی - درمانی (X٧) 180 176 بازرگانی - خدماتی (X٨) 149 118 حمل و نقل و ارتباطات (X٩) ٥٩ ١٢١ منبع : سرشماری عمومی نفوس مسکن مرکز آمار ایران - ١٣٩٥ در گام دوم ، پس از تشکیل ماتریس وضع موجود، با استفاده از ضریب آنتروپی شانون ، وزن شاخص های تحقیق تعیین شده است .