بررسی کارکردهای تجارتخانه‌های مشهد در عصر پهلوی با تکیه بر کارکردهای فرهنگی آن‌ها مقالة

مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان تابستان 1401 - شماره 64 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎27 صفحة - من 166 إلی 192 )

الکلمات المفتاحية: تاریخ اقتصادی تجارتخانه تجار خراسان مشهد پهلوی Pahlavi Mashhad Khorasan Economic History Merchants Business House تجارت آستان قدس رضوی کارکردهای

fa en

خلاصة:

یکی از موضوعات مهم شایان توجه در مطالعات تاریخ محلی خراسان، پژوهش در باب تاریخ اقتصادی خراسان است. با توجه به اهمیت این گونه پژوهش‌ها، مقاله حاضر به بررسی تجارتخانه‌های مشهد در عصر پهلوی اختصاص دارد. بر اساس اهداف پژوهش در این مقاله فعالیت‌های تجاری تجارتخانه‌های مشهد و کارکردهای مختلف تجار و نیز تبیین کارکردهای فرهنگی تجارتخانه‌های مشهد مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی است و با اتکا به اسناد آرشیوی آستان قدس و کتابخانه ملی و برخی از اسناد محلی صورت گرفته است و دستاوردهای حاصل از این پژوهش حاکی از ارتباطات و تعاملات تجارتخانه‌های مشهد با سایر شهرهای کشور همچون تهران، رشت، یزد و بیرجند است و همچنین ارتباطات بازرگانی و مبادلات آن‌ها با تجارتخانه‌های کشورهایی نظیر روسیه و آلمان است. علاوه بر این، یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد تجارتخانه‌های مشهد در دوره مورد مطالعه، علاوه بر کارکردهای تجاری، دارای کارکردهای متنوعی در عرصه‌های اجتماعی که شامل مشارکت تجار در امور اجتماعی و هر آنچه به رفاه شهروندان مشهدی مربوط می‌شود، است. نمونهای از این کارکرد را می‌توان در احداث مدارس، احداث مساجد و حمام، ساختن سراها، پل‌ها، کاروانسراها و... که در آن مشارکت داشتند، مشاهده کرد. در بخش کارکرد مذهبی نیز می‌توان به اقداماتی همچون مرمت امام زاده‌ها، آذین بندی بازارها به مناسبت جشن‌های مختلف اشاره کرد. در میان کارکردهای سیاسی نیز می‌توان نامه‌های اعتراض آمیز تجار به دولت و تلاش سازمان یافته تجار و بازاریان را برای تشکیل مجلس وکلای تجار، تاسیس شورا، شرکت در گروه‌های ضد استبدادی چون جبهه ملی، نهضت آزادی و... برشمرد.

ملخص الجهاز:

Tsentersayuz Press Shulk کارکردهای اقتصادی تجارتخانه‌های مشهد تجارتخانه‌های مشهد، علاوه بر ارتباط با هم‌صنفانشان در داخل مشهد، با تجارتخانه‌های شهرهای دیگر، ازجمله تجارتخانه‌ بیرجند نیز ارتباط داشته‌اند؛ در این راستا می‌توان به ارتباطات تجاری آستان قدس با شهرهایی نظیر یزد، رشت همچنین تجارتخانه‌های خارجی اشاره کرد. در این زمینه می‌توان به مکاتبه‌ای که میان شرکت سهامی مرکزی با شرکت سهامی خراسان در مورد تقاضای تلگرافی آقای پاکروان جهت تحویل محموله آهن به املاک اختصاصی ایشان در بندر پهلوی صورت گرفته اشاره کرد (آستان قدس رضوی، سند شماره 13/۱۱۵۴۳۸). تجار از قدیم در حوزه تأسیسات عمومی و امور عام‌المنفعه فعالیت می‌کردند، به گفته‌ حاج سیاح، حاجی‌علی‌نقی کاشی چندین کاروانسرا در راه تهران به مشهد برای استفاده زوار و کاروان‌های تجارتی بر پا کرده بود (سیاح، 1346: 116) علاوه بر این تجار در اموری مانند احداث کارخانه‌، استخراج معادن، راه‌سازی، کشتی‌رانی و همچنین احداث راه‌آهن و راه شوسه فعالیت می‌کردند (اشرف، 1359: 28)؛ با همت تجار صندوق‌های قرض الحسنه تجار نیز حلّال بسیاری از مشکلات روزمره توده مردم بود (اسکندری‌نسب، حسین‌پور و بخشی، 1395: 9)؛ در روزنامه اطلاعات دی‌ماه 1306 شمسی اخباری در مورد مشارکت تجار در امر نگهداری فقرا، به شرح ذیل انتشار پیدا کرد: «راپورت واصله از مشهد حاکی است که از طرف والی جمعی از رؤسای ادارات و تجار و محترمین دعوت و اعاناتی برای نگهداری فقرا جمع‌آوری و از آن‌ها در دارالتربیه نگهداری می‌شود» (ملک‌زاده، 1392: 155ـ156).

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول